The Magic Pulley - Assamese

যাদুকৰী কিপকল

েখল েখল েম িব�ান

েসানাপুৰ নামৰ এখন গঁাৱত এহাল অনুসি�ৎসক বােয়ক-ভনীেয়ক অিদিত

আ𐂥 আয�ন বাস কিৰিছল । এিদন, েতওঁেলােক েতওঁেলাকৰ আইতাকক কুঁ ৱাৰ

পৰা পানী উেঠাৱাৰ সং�াম েদিখ েতওঁক সহায় কৰাৰ উপায় িবচািৰবৈল

িস�া� ল’েল আ𐂥 এজনী উ�াকাং�ী অিভয�া �াতীৰ সহায়ত িসহঁেত এটা

সাধাৰণ কিপকলৰ শি� আিৱ�াৰ কেৰ ।

যাদুকৰী কিপকল

‘েখল েখল েম িব�ান’ নামৰ এই কািহনী সং�েহ িব�ান, �যুি�, অিভযাি�ক

আ𐂥 গিণতৰ (STEM) ধাৰণােবাৰক আেমাদজনক আ𐂥 েৰামা𐀞কৰ কািহনীৰ

জিৰয়েত জীৱ� কিৰ েতােল । �িতেটা কািহনীেয় েকৗতূহল সৃ� কিৰবৈল,

সমােলাচনামূলক িচ�াধাৰাক উৎসািহত কিৰবৈল, আ𐂥 আমাৰ ৈদনি�ন

জীৱনত েকেনদেৰ STEMৰ ধাৰণােবাৰ সংলি�ত ৈহ আেছ, তােক িশ𐂦সকলক

বুজাবৈল েচ�া কিৰেছ ।

ৰচনা আ𐂥 �কাশন

भारतीय �ौ�ोिगक� सं�थान जोधपुर

भारतीय �ौ�ोिगक� सं�थान जोधपुर

Indian Institute of Technology Jodhpur

Assamese

Dr Tonisha Guin

যাদুকৰী কিপকল

েসাণাপুৰ নামৰ ব�� গাওঁ এখনত অিদিত নামৰ এগৰাকী বুি�মান েছাৱালী আ𐂥

তাইৰ স𐂥 ভােয়ক আয�েন বাস কিৰিছল । দুপৰীয়া এিদন �খৰ ৰ’দত িসহঁতৰ

আইতােক ঘৰৰ ওচৰৰ গভীৰ কুঁ ৱা এটাৰ পৰা গধুৰ বাি� এটাৰ সহায়ত পানী

উঠাবৈল সং�াম কিৰ থকা েদিখেল ।

“আইতা, বাি�েটা ওপৰৈল টািন অনােটা িকয় ইমান ক𐃧ন?” আয�েন িচি�ত ৈহ

সুিধেল ।

আইতােক ভূৰেকঁ াচাই হঁািহ মািৰ তাক ক’েল, “কাৰণ বাি�েটা ব𐂧ত গধুৰ, গিতেক

তাক তুিলবৈল যেথ� পিৰ�ম কিৰব লােগ ।”

েসইিদনা সি�য়া দুেয়া বােয়ক- ভােয়েক আমগছৰ বািগচাত বিহ আইতাকৰ কামেটা

েকেনৈক সহজ কিৰব পািৰ তাৰ িবষেয় িচ�া কিৰেল । িকছু সময়ৰ পাছত আয�েন

িনজৰ মূৰেটা খুজুৱাই খুজুৱাই ক’েল, “এডাল ৰছীৰ ঠাইত যিদ আিম দুডাল ৰছী

বাি� িদওঁ বাি�েটা টািনবৈল সহজ হ’ব ।”

অিদিতেয় এক মুহূত� ৰ বােব িকবা এটা িচ�া কিৰ ক’েল, “এেন কিৰব পািৰ- িক� ই

�কৃ তেত কামেটা সহজ নকিৰব। আিম আন িকবা উপায় ভািবব লািগব ।”

𐃧ক েসই মুহূত� ত আয�নৰ চকু উ�িল উ𐃧ল । িস ক’েল, “যিদ আিম চকাৰ দেৰ

িকবা ঘূৰণীয়া ব�ৱহাৰ কেৰঁা, েতিতয়া িক হ’ব? চকা আেছ বােবই েমাৰ পুতলা

গাড়ীখন মই সহেজ চলাব পােৰঁা ।”

অিদতীেয় মূৰ দুিপয়াই ক’েল, “𐃧েকই ৈকছা- িক� আিম �াতী বাইেদউক কথােটা

েসেয়েহ িকবা আিম ওপৰৈল উঠাওেত আমাৰ

ক� হয়”- �াতীেয় ক’েল। �াতীৰ কথা 𐂦িন

অিদিতেয় লেগ-লেগ উৎসােহেৰ ওচৰৰ

আম গছৰ ফােল আঙুিলয়াই 𐂦িধেল, “তাৰ

মােন-েযিতয়া আম সেৰ তাক মাধ�াকষ�েণ

তলৈল টািন আেন। হয় েন?”

𐂦িধ ল’েল ভাল-িকয়েনা খুৰাৰ কম�শালাত �াতী বাইেদউৰ কাম কৰাৰ অিভ�তা

আেছ ।”

িবিভ� ধৰণৰ সঁজুিল, ৰছী আ𐂥 কাঠৰ ত�ােৰ িসঁচৰিত ৈহ থকা খুৰাকৰ

কম�শালাৈল দুেয়া লেগ লেগ েদৗিৰ গ’ল ।

�াতীক েদিখ অিদিতেয় �� কিৰেল, “�াতী বাইেদউ, আইতাৰ কাম সহজ কিৰবৈল

আপুিন আমাক িকবা এটা ৈতয়াৰ কৰাত সহায় কিৰব পািৰবেন? আচলেত আইতাই

কুঁ ৱাৰ পৰা বাি�ত পানী তুিলবৈল যেথ� পিৰ�ম কিৰব লােগ ।”

“িক� কুঁ ৱাৰ পৰা বাি�ত পানী তুিলবৈল িকয় ইমান পিৰ�ম কিৰব লােগ?” আয�েন

েকৗতূহলজনকভােৱ সুিধেল ।

�াতীেয় আয�নৰ কথা 𐂦িন হঁািহ এটা মািৰ তাক বুজাব ধিৰেল । ক’েল, “কাৰণ

আইতাই বলপূব�ক ভােব কুঁ ৱাৰ পৰা বাি�ত পানী তুিলেছ । েযিতয়া েকােনাৱাই

বাি�েটা ওপৰৈল টােন, েতিতয়া মাধ�াকষ�েণ ইয়াক তলৈল টােন, যাৰ বােব

বাি�েটা ওপৰৈল উঠােটা ক𐃧ন হয় ।”

“িক ব�েয় তলৈল টািন আেন বুিল ক’লা?,” আয�েন সুিধেল ।

“ইয়াক মাধ�াকষ�ণ বুিল েকাৱা হয়। মাধ�াকষ�েণ সকেলােবাৰ তলৈল টািন আেন ।

“𐃧েকই ৈকছা”- �াতীেয় ক’েল । ‘মাধ�াকষ�ণৰ বােব বাি�েটা ইমান গধুৰ ৈহেছ।

িক� এটা উপায় আেছ, যাৰ সহায়ত সহেজ বাি�েৰ কুঁ ৱাৰ পৰা পানী তুিলব পািৰ

।”

েকেনৈক- আয�েন লেগ লেগ সুিধেল ।

“আিম কিপকল যাক ঘূঘূ�ৰী য� বুিলও েকাৱা হয়, তাক ব�ৱহাৰ কিৰব পােৰঁা,”

�াতীেয় ক’েল ।

“কিপকল-েসইেটা িক?”আয�নৰ �� ।

�াতীেয় ক’েল, “কিপকেল গধুৰ ব� েবাৰ উেঠাৱা সহজ কেৰ । ই এটা খঁাজ থকা

চকা। খঁাজেটাত ৰছী এডাল পকাই লােহ লােহ ৰছীডাল তলৈল তািনেল সহেজ পানী

ওপৰৈল আিহব ।”

‘িক�, েকেনৈক?” অিদিত িব�া� হ’ল ।

�াতীেয় হঁািহ মািৰ ক’েল, ‘এইেটা এটা ভাল ��

। ক�না কৰােচান তুিম আইতাৰ ঠাইত কুঁ ৱাৰ

পৰা পানী তুিল আছা বুিল । পানী তুেলােত ক�

ৈহেছেন?”

হ্য় বুিল দুেয়া মূৰ দুিপয়ােল ।

“মাধ�াকষ�েণ বাি�েটা তলৈল টািনেছ কাৰেণ

েতামােলাকৰ ক� ৈহেছ । এই ক� লাঘব

কিৰবৈল েতামােলােক এক উধ�মুখী শি�

�েয়াগ কিৰব লািগব িয মাধ�াকষ�ণৰ শি�ৈক

েবিছ শি�শালী হ’ব লািগব । গিতেক েয়িতয়া

েকােনাবাই কিপকল ব�ৱহাৰ কিৰ কুঁ ৱাৰ পৰা পানী তুেল েতিতয়া আচলেত

ৰছীডাল ওপৰৈল টািন িনয়াৰ সলিন, ৰছীডাল তলৈল টািন্েহ আেন ।” �াতীেয়

দুেয়ােক বুজাই ক’েল ।

অিদিতক েকৗতূহলভােব সুিধেল,“গিতেক, কিপকল িদশ সলিন কিৰ ইয়াক সহজ

কিৰ েতােল?”

“𐃧েকই’, �াতীেয় ক’েল। ‘বাি�েটা ওপৰৈল টািন িনয়াৰ সলিন, তুিম কিপকলৰ

সহায়ত আচলেত ৰছীডাল তলৈলেহ টানা । গিতেক কিপকেল বাি�েটা পাতল

নকেৰ বৰং েযিতয়া তুিম কিপকল ব�ৱহাৰ কিৰ বাি�েটা ৰছীৰ সহায়ত টানা

েতিতয়া তুিম েতামাৰ শৰীৰৰ ওজন ভালদেৰ ব�ৱহাৰ কিৰব পাৰা। এেন কিৰেল

কামেটা সহজ েযন অনুভব হয় ।”

“আিম এটা কিপকল বনাব পােৰঁা েনিক?” অিদিতেয় উৎসােহেৰ সুিধেল।

“িন�য়-িক� কিপকল বনাবৈল আমাক িকছু সাম�ী লািগব,”�াতীেয় ক’েল। তাৰ

পাছত েতওঁেলােক পুৰিণ চাইেকলৰ চকা এটা, এডাল মজবুত ৰছী আ𐂥 এটা কাঠৰ

ে�ম েযাগাৰ কিৰেল ।

কিপকল বনাবৈল �থেম িসহঁেত চাইেকলৰ চকােটা ধাতুৰ ৰড এটাত লগাই কাঠৰ

ে�মত লগাই িদেল । তাৰ িপছত, ৰছীডাল চকােটাৰ খঁাজৰ মােজেৰ পাৰ কৰাই

�াতীেয় ৰছীৰ এটা মুৰ খালী বাি�ত বাি� িদ ক’েল,“আহা- আিম ইয়াক পৰী�া

কেৰঁা ।”

িক� েযিতয়াই আয�েন ৰছীডাল তাৰফােল টািনব ওলাল েতিতয়াই কেৰাৱাৰ পৰা

ছাগলী এটা কম�শালাত েসামাই আিহ ৰছীডালৰ আনেটা মুৰ কামুিৰ িনজৰ ফােল

টািনেল । ৰছীডাল ছাগলীেটােৱ িনজৰ ফােল টনাত বাি�েটা েজাৰেৰ শ� কিৰ

উেঠ- তােক 𐂦িন সকেলােৱ িখল-িখলাই হঁািহেল ।

‘ছাগলীেটাও চাৈগ আমাক সহায় কিৰব িবচােৰ,”আয�েন িখল-িখলাই হঁািহ ক’েল ।

ছাগলীেটা েযাৱাৰ পাছত অিদিতেয় ৰছীডাল টািন আছিৰত হ’ল কাৰণ বাি�েটা

মসৃণভােৱ ওপৰৈল উ𐃧 আিহল ।

“এইেটা সঁচাৈক আচিৰত ।” অিদিতেয় উৎসােহেৰ ক’েল। “বাি�েটা ইমান পাতল

েযন লািগেছ ।”

“এয়াই কিপকলৰ শি�,” �াতীেয় ব�াখ�া কিৰেল।“বাি�েটা উেঠাৱাৰ বােব েতামাক

েবিছ বল �েয়াগ কৰাৰ �েয়াজন নাই, িকয়েনা তুিম মাধ�াকষ�ণৰ িদশত বল �েয়াগ

কিৰছা, ইয়াৰ িব𐂥ে� নহয় ।”

িপছিদনা ৰািতপুৱা, েতওঁেলােক কুঁ ৱােটাৰ ওপৰৰ কিপকলেটা �াপন কিৰেল ।

আইতােক তাক ব�ৱ্হাৰ কিৰ আচিৰত হ’ল । “ৱাহঃ- এইেটা বৰ আ�য�জনক !

এিতয়া পানী তুলােটা বৰ সহজ হ’ল ।”

চুবুৰীয়াসকেল আিদিতহঁেত বেনাৱা কিপকলেটা চাবৈল আিহল । েতওঁেলাকৰ

মাজেৰ েকােনাৱা এজেন েকৗতুক কিৰ ক’েল, “এিতয়া েদেখান মই এইেটা েমাৰ

গধুৰ চাউলৰ েমানা তুিলবৈল ব�ৱহাৰ কিৰব পােৰা।” সকেলােৱ অিদিত, আয�ন

আ𐂥 �াতীৰ বােব হাততািল িদেল আ𐂥 ঘৰা-ঘিৰ গ’লৈগ ।

মানুহেবাৰ েযাৱাৰ পাছত আয�েন ক’েল, “আিজ আিম ব𐂧ত িশিকেলঁা। েযিতয়া

আিম দজ�াখুেলা, পানী েতােলা বা �ু ল েবগ উঠাও, েতিতয়া আিম শি� বা বল

�েয়াগ কেৰা িকয়েনা মাধ�াকষ�েণ সদােয় ব�েবাৰ তলৈল টািন থােক ।”

‘গিতেক কিপকলৰ দেৰ সৰল য�ই আমাক কাম সহজ কৰাত সহায় কেৰ,

“অিদিতেয় লগেত ক’েল। তাই আেকৗ ক’েল- ‘আইতাক সহায় কিৰবৈল আিম

যিদ আিজ িকবা উ�াৱন কিৰব পািৰেছা, আিম ভিৱষ�েতও আ𐂥 ব𐂧 িকবা িকিব

কিৰব পািৰম ।”

“𐃧েকই ৈকছা, ” �াতীেয় ক’েল । “সৃ�শীলতা আ𐂥 দলব� কামৰ �াৰা, তুিম

িযেকােনা সমস�া সমাধান কিৰব পাৰা ।”

আয�নৰ চকু হাল িজিলিক উ𐃧ল । “হয়- হয়েতা আিম েঘঁ𐂧ৰ ব�া কিঢ়য়াব পৰাৈক

িকবা এটা সািজব পািৰম বা আনিক পাকঘৰত মাকক সহায় কিৰব পািৰম ।”

আয�নৰ কথা 𐂦িন �াতীেয় হঁািহেল । “আমাৰ চািৰওফােল উে𐀱ালক, চকা আিদ

ইমানেবাৰ সহজলভ� েমিচন আেছ েয তুিম ই�া কিৰেল ব𐂧ত িকবা িকিব কিৰব

পাৰা ।”

�াতীৰ কথা 𐂦িন অিদিত আ𐂥 আয�েন ইজেন িসজনৰ ফােল চােল । “ব’লা, চাওঁ

আহা- আিম আ𐂥 িক িক উ�াৱন কিৰব পােৰা ।” এই বুিল দুেয়া বােয়ক-ভােয়ক

িনজৰ পৰৱত� ডাঙৰ সেপান েদিখ ঘৰৈল েদৗিৰ গ’ল ।

েসাণাপুৰ নামৰ ব�� গাওঁ এখনত অিদিত নামৰ এগৰাকী বুি�মান েছাৱালী আ𐂥

তাইৰ স𐂥 ভােয়ক আয�েন বাস কিৰিছল । দুপৰীয়া এিদন �খৰ ৰ’দত িসহঁতৰ

আইতােক ঘৰৰ ওচৰৰ গভীৰ কুঁ ৱা এটাৰ পৰা গধুৰ বাি� এটাৰ সহায়ত পানী

উঠাবৈল সং�াম কিৰ থকা েদিখেল ।

“আইতা, বাি�েটা ওপৰৈল টািন অনােটা িকয় ইমান ক𐃧ন?” আয�েন িচি�ত ৈহ

সুিধেল ।

আইতােক ভূৰেকঁ াচাই হঁািহ মািৰ তাক ক’েল, “কাৰণ বাি�েটা ব𐂧ত গধুৰ, গিতেক

তাক তুিলবৈল যেথ� পিৰ�ম কিৰব লােগ ।”

েসইিদনা সি�য়া দুেয়া বােয়ক- ভােয়েক আমগছৰ বািগচাত বিহ আইতাকৰ কামেটা

েকেনৈক সহজ কিৰব পািৰ তাৰ িবষেয় িচ�া কিৰেল । িকছু সময়ৰ পাছত আয�েন

িনজৰ মূৰেটা খুজুৱাই খুজুৱাই ক’েল, “এডাল ৰছীৰ ঠাইত যিদ আিম দুডাল ৰছী

বাি� িদওঁ বাি�েটা টািনবৈল সহজ হ’ব ।”

অিদিতেয় এক মুহূত� ৰ বােব িকবা এটা িচ�া কিৰ ক’েল, “এেন কিৰব পািৰ- িক� ই

�কৃ তেত কামেটা সহজ নকিৰব। আিম আন িকবা উপায় ভািবব লািগব ।”

𐃧ক েসই মুহূত� ত আয�নৰ চকু উ�িল উ𐃧ল । িস ক’েল, “যিদ আিম চকাৰ দেৰ

িকবা ঘূৰণীয়া ব�ৱহাৰ কেৰঁা, েতিতয়া িক হ’ব? চকা আেছ বােবই েমাৰ পুতলা

গাড়ীখন মই সহেজ চলাব পােৰঁা ।”

অিদতীেয় মূৰ দুিপয়াই ক’েল, “𐃧েকই ৈকছা- িক� আিম �াতী বাইেদউক কথােটা

েসেয়েহ িকবা আিম ওপৰৈল উঠাওেত আমাৰ

ক� হয়”- �াতীেয় ক’েল। �াতীৰ কথা 𐂦িন

অিদিতেয় লেগ-লেগ উৎসােহেৰ ওচৰৰ

আম গছৰ ফােল আঙুিলয়াই 𐂦িধেল, “তাৰ

মােন-েযিতয়া আম সেৰ তাক মাধ�াকষ�েণ

তলৈল টািন আেন। হয় েন?”

𐂦িধ ল’েল ভাল-িকয়েনা খুৰাৰ কম�শালাত �াতী বাইেদউৰ কাম কৰাৰ অিভ�তা

আেছ ।”

িবিভ� ধৰণৰ সঁজুিল, ৰছী আ𐂥 কাঠৰ ত�ােৰ িসঁচৰিত ৈহ থকা খুৰাকৰ

কম�শালাৈল দুেয়া লেগ লেগ েদৗিৰ গ’ল ।

�াতীক েদিখ অিদিতেয় �� কিৰেল, “�াতী বাইেদউ, আইতাৰ কাম সহজ কিৰবৈল

আপুিন আমাক িকবা এটা ৈতয়াৰ কৰাত সহায় কিৰব পািৰবেন? আচলেত আইতাই

কুঁ ৱাৰ পৰা বাি�ত পানী তুিলবৈল যেথ� পিৰ�ম কিৰব লােগ ।”

“িক� কুঁ ৱাৰ পৰা বাি�ত পানী তুিলবৈল িকয় ইমান পিৰ�ম কিৰব লােগ?” আয�েন

েকৗতূহলজনকভােৱ সুিধেল ।

�াতীেয় আয�নৰ কথা 𐂦িন হঁািহ এটা মািৰ তাক বুজাব ধিৰেল । ক’েল, “কাৰণ

আইতাই বলপূব�ক ভােব কুঁ ৱাৰ পৰা বাি�ত পানী তুিলেছ । েযিতয়া েকােনাৱাই

বাি�েটা ওপৰৈল টােন, েতিতয়া মাধ�াকষ�েণ ইয়াক তলৈল টােন, যাৰ বােব

বাি�েটা ওপৰৈল উঠােটা ক𐃧ন হয় ।”

“িক ব�েয় তলৈল টািন আেন বুিল ক’লা?,” আয�েন সুিধেল ।

“ইয়াক মাধ�াকষ�ণ বুিল েকাৱা হয়। মাধ�াকষ�েণ সকেলােবাৰ তলৈল টািন আেন ।

“𐃧েকই ৈকছা”- �াতীেয় ক’েল । ‘মাধ�াকষ�ণৰ বােব বাি�েটা ইমান গধুৰ ৈহেছ।

িক� এটা উপায় আেছ, যাৰ সহায়ত সহেজ বাি�েৰ কুঁ ৱাৰ পৰা পানী তুিলব পািৰ

।”

েকেনৈক- আয�েন লেগ লেগ সুিধেল ।

“আিম কিপকল যাক ঘূঘূ�ৰী য� বুিলও েকাৱা হয়, তাক ব�ৱহাৰ কিৰব পােৰঁা,”

�াতীেয় ক’েল ।

“কিপকল-েসইেটা িক?”আয�নৰ �� ।

�াতীেয় ক’েল, “কিপকেল গধুৰ ব� েবাৰ উেঠাৱা সহজ কেৰ । ই এটা খঁাজ থকা

চকা। খঁাজেটাত ৰছী এডাল পকাই লােহ লােহ ৰছীডাল তলৈল তািনেল সহেজ পানী

ওপৰৈল আিহব ।”

‘িক�, েকেনৈক?” অিদিত িব�া� হ’ল ।

�াতীেয় হঁািহ মািৰ ক’েল, ‘এইেটা এটা ভাল ��

। ক�না কৰােচান তুিম আইতাৰ ঠাইত কুঁ ৱাৰ

পৰা পানী তুিল আছা বুিল । পানী তুেলােত ক�

ৈহেছেন?”

হ্য় বুিল দুেয়া মূৰ দুিপয়ােল ।

“মাধ�াকষ�েণ বাি�েটা তলৈল টািনেছ কাৰেণ

েতামােলাকৰ ক� ৈহেছ । এই ক� লাঘব

কিৰবৈল েতামােলােক এক উধ�মুখী শি�

�েয়াগ কিৰব লািগব িয মাধ�াকষ�ণৰ শি�ৈক

েবিছ শি�শালী হ’ব লািগব । গিতেক েয়িতয়া

েকােনাবাই কিপকল ব�ৱহাৰ কিৰ কুঁ ৱাৰ পৰা পানী তুেল েতিতয়া আচলেত

ৰছীডাল ওপৰৈল টািন িনয়াৰ সলিন, ৰছীডাল তলৈল টািন্েহ আেন ।” �াতীেয়

দুেয়ােক বুজাই ক’েল ।

অিদিতক েকৗতূহলভােব সুিধেল,“গিতেক, কিপকল িদশ সলিন কিৰ ইয়াক সহজ

কিৰ েতােল?”

“𐃧েকই’, �াতীেয় ক’েল। ‘বাি�েটা ওপৰৈল টািন িনয়াৰ সলিন, তুিম কিপকলৰ

সহায়ত আচলেত ৰছীডাল তলৈলেহ টানা । গিতেক কিপকেল বাি�েটা পাতল

নকেৰ বৰং েযিতয়া তুিম কিপকল ব�ৱহাৰ কিৰ বাি�েটা ৰছীৰ সহায়ত টানা

েতিতয়া তুিম েতামাৰ শৰীৰৰ ওজন ভালদেৰ ব�ৱহাৰ কিৰব পাৰা। এেন কিৰেল

কামেটা সহজ েযন অনুভব হয় ।”

“আিম এটা কিপকল বনাব পােৰঁা েনিক?” অিদিতেয় উৎসােহেৰ সুিধেল।

“িন�য়-িক� কিপকল বনাবৈল আমাক িকছু সাম�ী লািগব,”�াতীেয় ক’েল। তাৰ

পাছত েতওঁেলােক পুৰিণ চাইেকলৰ চকা এটা, এডাল মজবুত ৰছী আ𐂥 এটা কাঠৰ

ে�ম েযাগাৰ কিৰেল ।

কিপকল বনাবৈল �থেম িসহঁেত চাইেকলৰ চকােটা ধাতুৰ ৰড এটাত লগাই কাঠৰ

ে�মত লগাই িদেল । তাৰ িপছত, ৰছীডাল চকােটাৰ খঁাজৰ মােজেৰ পাৰ কৰাই

�াতীেয় ৰছীৰ এটা মুৰ খালী বাি�ত বাি� িদ ক’েল,“আহা- আিম ইয়াক পৰী�া

কেৰঁা ।”

িক� েযিতয়াই আয�েন ৰছীডাল তাৰফােল টািনব ওলাল েতিতয়াই কেৰাৱাৰ পৰা

ছাগলী এটা কম�শালাত েসামাই আিহ ৰছীডালৰ আনেটা মুৰ কামুিৰ িনজৰ ফােল

টািনেল । ৰছীডাল ছাগলীেটােৱ িনজৰ ফােল টনাত বাি�েটা েজাৰেৰ শ� কিৰ

উেঠ- তােক 𐂦িন সকেলােৱ িখল-িখলাই হঁািহেল ।

‘ছাগলীেটাও চাৈগ আমাক সহায় কিৰব িবচােৰ,”আয�েন িখল-িখলাই হঁািহ ক’েল ।

ছাগলীেটা েযাৱাৰ পাছত অিদিতেয় ৰছীডাল টািন আছিৰত হ’ল কাৰণ বাি�েটা

মসৃণভােৱ ওপৰৈল উ𐃧 আিহল ।

“এইেটা সঁচাৈক আচিৰত ।” অিদিতেয় উৎসােহেৰ ক’েল। “বাি�েটা ইমান পাতল

েযন লািগেছ ।”

“এয়াই কিপকলৰ শি�,” �াতীেয় ব�াখ�া কিৰেল।“বাি�েটা উেঠাৱাৰ বােব েতামাক

েবিছ বল �েয়াগ কৰাৰ �েয়াজন নাই, িকয়েনা তুিম মাধ�াকষ�ণৰ িদশত বল �েয়াগ

কিৰছা, ইয়াৰ িব𐂥ে� নহয় ।”

িপছিদনা ৰািতপুৱা, েতওঁেলােক কুঁ ৱােটাৰ ওপৰৰ কিপকলেটা �াপন কিৰেল ।

আইতােক তাক ব�ৱ্হাৰ কিৰ আচিৰত হ’ল । “ৱাহঃ- এইেটা বৰ আ�য�জনক !

এিতয়া পানী তুলােটা বৰ সহজ হ’ল ।”

চুবুৰীয়াসকেল আিদিতহঁেত বেনাৱা কিপকলেটা চাবৈল আিহল । েতওঁেলাকৰ

মাজেৰ েকােনাৱা এজেন েকৗতুক কিৰ ক’েল, “এিতয়া েদেখান মই এইেটা েমাৰ

গধুৰ চাউলৰ েমানা তুিলবৈল ব�ৱহাৰ কিৰব পােৰা।” সকেলােৱ অিদিত, আয�ন

আ𐂥 �াতীৰ বােব হাততািল িদেল আ𐂥 ঘৰা-ঘিৰ গ’লৈগ ।

মানুহেবাৰ েযাৱাৰ পাছত আয�েন ক’েল, “আিজ আিম ব𐂧ত িশিকেলঁা। েযিতয়া

আিম দজ�াখুেলা, পানী েতােলা বা �ু ল েবগ উঠাও, েতিতয়া আিম শি� বা বল

�েয়াগ কেৰা িকয়েনা মাধ�াকষ�েণ সদােয় ব�েবাৰ তলৈল টািন থােক ।”

‘গিতেক কিপকলৰ দেৰ সৰল য�ই আমাক কাম সহজ কৰাত সহায় কেৰ,

“অিদিতেয় লগেত ক’েল। তাই আেকৗ ক’েল- ‘আইতাক সহায় কিৰবৈল আিম

যিদ আিজ িকবা উ�াৱন কিৰব পািৰেছা, আিম ভিৱষ�েতও আ𐂥 ব𐂧 িকবা িকিব

কিৰব পািৰম ।”

“𐃧েকই ৈকছা, ” �াতীেয় ক’েল । “সৃ�শীলতা আ𐂥 দলব� কামৰ �াৰা, তুিম

িযেকােনা সমস�া সমাধান কিৰব পাৰা ।”

আয�নৰ চকু হাল িজিলিক উ𐃧ল । “হয়- হয়েতা আিম েঘঁ𐂧ৰ ব�া কিঢ়য়াব পৰাৈক

িকবা এটা সািজব পািৰম বা আনিক পাকঘৰত মাকক সহায় কিৰব পািৰম ।”

আয�নৰ কথা 𐂦িন �াতীেয় হঁািহেল । “আমাৰ চািৰওফােল উে𐀱ালক, চকা আিদ

ইমানেবাৰ সহজলভ� েমিচন আেছ েয তুিম ই�া কিৰেল ব𐂧ত িকবা িকিব কিৰব

পাৰা ।”

�াতীৰ কথা 𐂦িন অিদিত আ𐂥 আয�েন ইজেন িসজনৰ ফােল চােল । “ব’লা, চাওঁ

আহা- আিম আ𐂥 িক িক উ�াৱন কিৰব পােৰা ।” এই বুিল দুেয়া বােয়ক-ভােয়ক

িনজৰ পৰৱত� ডাঙৰ সেপান েদিখ ঘৰৈল েদৗিৰ গ’ল ।

বল ৈহেছ এটা ���পূণ�

ধাৰণা, িয গিতক �ভাব

কেৰ।

2. েতামাৰ িপতৃ-মাতৃৰ ৈসেত েচ�া কৰাঃ

এেন িকছুমান সাম�ী িচনা� কৰা যাক

ব�ৱহাৰ কিৰ তুিম কিপকল/ ঘূঘূ�ৰী য�

এটা কায�কৰী মেডল সৃ� কিৰব পাৰা ।

তুিম কিপকল বনাব পৰা সকেলা সাজুঁিল

এেকলেগ ৰাখা ।

কিপকলৰ সহায়ত উঠাব পৰা ব�েবাৰ

িচনা� কৰা ।

িবিভ� ব� উঠাই িনেজ সজা কিপকলেটা

পৰী�া কৰা ।

সাম�ী: এটা স𐂥 চকা বা বটলৰ সঁাফৰ, েপি𐀞ল, েটপ বা আঠা, অন� স𐂥 ব�

(েযেন পুতলা গাড়ী, স𐂥 িকতাপ আিদ) ।

‘কিপকলৰ সহায়ত ওপৰৈল উেঠাৱা’

েসাণাপুৰ নামৰ ব�� গাওঁ এখনত অিদিত নামৰ এগৰাকী বুি�মান েছাৱালী আ𐂥

তাইৰ স𐂥 ভােয়ক আয�েন বাস কিৰিছল । দুপৰীয়া এিদন �খৰ ৰ’দত িসহঁতৰ

আইতােক ঘৰৰ ওচৰৰ গভীৰ কুঁ ৱা এটাৰ পৰা গধুৰ বাি� এটাৰ সহায়ত পানী

উঠাবৈল সং�াম কিৰ থকা েদিখেল ।

“আইতা, বাি�েটা ওপৰৈল টািন অনােটা িকয় ইমান ক𐃧ন?” আয�েন িচি�ত ৈহ

সুিধেল ।

আইতােক ভূৰেকঁ াচাই হঁািহ মািৰ তাক ক’েল, “কাৰণ বাি�েটা ব𐂧ত গধুৰ, গিতেক

তাক তুিলবৈল যেথ� পিৰ�ম কিৰব লােগ ।”

েসইিদনা সি�য়া দুেয়া বােয়ক- ভােয়েক আমগছৰ বািগচাত বিহ আইতাকৰ কামেটা

েকেনৈক সহজ কিৰব পািৰ তাৰ িবষেয় িচ�া কিৰেল । িকছু সময়ৰ পাছত আয�েন

িনজৰ মূৰেটা খুজুৱাই খুজুৱাই ক’েল, “এডাল ৰছীৰ ঠাইত যিদ আিম দুডাল ৰছী

বাি� িদওঁ বাি�েটা টািনবৈল সহজ হ’ব ।”

অিদিতেয় এক মুহূত� ৰ বােব িকবা এটা িচ�া কিৰ ক’েল, “এেন কিৰব পািৰ- িক� ই

�কৃ তেত কামেটা সহজ নকিৰব। আিম আন িকবা উপায় ভািবব লািগব ।”

𐃧ক েসই মুহূত� ত আয�নৰ চকু উ�িল উ𐃧ল । িস ক’েল, “যিদ আিম চকাৰ দেৰ

িকবা ঘূৰণীয়া ব�ৱহাৰ কেৰঁা, েতিতয়া িক হ’ব? চকা আেছ বােবই েমাৰ পুতলা

গাড়ীখন মই সহেজ চলাব পােৰঁা ।”

অিদতীেয় মূৰ দুিপয়াই ক’েল, “𐃧েকই ৈকছা- িক� আিম �াতী বাইেদউক কথােটা

েসেয়েহ িকবা আিম ওপৰৈল উঠাওেত আমাৰ

ক� হয়”- �াতীেয় ক’েল। �াতীৰ কথা 𐂦িন

অিদিতেয় লেগ-লেগ উৎসােহেৰ ওচৰৰ

আম গছৰ ফােল আঙুিলয়াই 𐂦িধেল, “তাৰ

মােন-েযিতয়া আম সেৰ তাক মাধ�াকষ�েণ

তলৈল টািন আেন। হয় েন?”

𐂦িধ ল’েল ভাল-িকয়েনা খুৰাৰ কম�শালাত �াতী বাইেদউৰ কাম কৰাৰ অিভ�তা

আেছ ।”

িবিভ� ধৰণৰ সঁজুিল, ৰছী আ𐂥 কাঠৰ ত�ােৰ িসঁচৰিত ৈহ থকা খুৰাকৰ

কম�শালাৈল দুেয়া লেগ লেগ েদৗিৰ গ’ল ।

�াতীক েদিখ অিদিতেয় �� কিৰেল, “�াতী বাইেদউ, আইতাৰ কাম সহজ কিৰবৈল

আপুিন আমাক িকবা এটা ৈতয়াৰ কৰাত সহায় কিৰব পািৰবেন? আচলেত আইতাই

কুঁ ৱাৰ পৰা বাি�ত পানী তুিলবৈল যেথ� পিৰ�ম কিৰব লােগ ।”

“িক� কুঁ ৱাৰ পৰা বাি�ত পানী তুিলবৈল িকয় ইমান পিৰ�ম কিৰব লােগ?” আয�েন

েকৗতূহলজনকভােৱ সুিধেল ।

�াতীেয় আয�নৰ কথা 𐂦িন হঁািহ এটা মািৰ তাক বুজাব ধিৰেল । ক’েল, “কাৰণ

আইতাই বলপূব�ক ভােব কুঁ ৱাৰ পৰা বাি�ত পানী তুিলেছ । েযিতয়া েকােনাৱাই

বাি�েটা ওপৰৈল টােন, েতিতয়া মাধ�াকষ�েণ ইয়াক তলৈল টােন, যাৰ বােব

বাি�েটা ওপৰৈল উঠােটা ক𐃧ন হয় ।”

“িক ব�েয় তলৈল টািন আেন বুিল ক’লা?,” আয�েন সুিধেল ।

“ইয়াক মাধ�াকষ�ণ বুিল েকাৱা হয়। মাধ�াকষ�েণ সকেলােবাৰ তলৈল টািন আেন ।

“𐃧েকই ৈকছা”- �াতীেয় ক’েল । ‘মাধ�াকষ�ণৰ বােব বাি�েটা ইমান গধুৰ ৈহেছ।

িক� এটা উপায় আেছ, যাৰ সহায়ত সহেজ বাি�েৰ কুঁ ৱাৰ পৰা পানী তুিলব পািৰ

।”

েকেনৈক- আয�েন লেগ লেগ সুিধেল ।

“আিম কিপকল যাক ঘূঘূ�ৰী য� বুিলও েকাৱা হয়, তাক ব�ৱহাৰ কিৰব পােৰঁা,”

�াতীেয় ক’েল ।

“কিপকল-েসইেটা িক?”আয�নৰ �� ।

�াতীেয় ক’েল, “কিপকেল গধুৰ ব� েবাৰ উেঠাৱা সহজ কেৰ । ই এটা খঁাজ থকা

চকা। খঁাজেটাত ৰছী এডাল পকাই লােহ লােহ ৰছীডাল তলৈল তািনেল সহেজ পানী

ওপৰৈল আিহব ।”

‘িক�, েকেনৈক?” অিদিত িব�া� হ’ল ।

�াতীেয় হঁািহ মািৰ ক’েল, ‘এইেটা এটা ভাল ��

। ক�না কৰােচান তুিম আইতাৰ ঠাইত কুঁ ৱাৰ

পৰা পানী তুিল আছা বুিল । পানী তুেলােত ক�

ৈহেছেন?”

হ্য় বুিল দুেয়া মূৰ দুিপয়ােল ।

“মাধ�াকষ�েণ বাি�েটা তলৈল টািনেছ কাৰেণ

েতামােলাকৰ ক� ৈহেছ । এই ক� লাঘব

কিৰবৈল েতামােলােক এক উধ�মুখী শি�

�েয়াগ কিৰব লািগব িয মাধ�াকষ�ণৰ শি�ৈক

েবিছ শি�শালী হ’ব লািগব । গিতেক েয়িতয়া

েকােনাবাই কিপকল ব�ৱহাৰ কিৰ কুঁ ৱাৰ পৰা পানী তুেল েতিতয়া আচলেত

ৰছীডাল ওপৰৈল টািন িনয়াৰ সলিন, ৰছীডাল তলৈল টািন্েহ আেন ।” �াতীেয়

দুেয়ােক বুজাই ক’েল ।

অিদিতক েকৗতূহলভােব সুিধেল,“গিতেক, কিপকল িদশ সলিন কিৰ ইয়াক সহজ

কিৰ েতােল?”

“𐃧েকই’, �াতীেয় ক’েল। ‘বাি�েটা ওপৰৈল টািন িনয়াৰ সলিন, তুিম কিপকলৰ

সহায়ত আচলেত ৰছীডাল তলৈলেহ টানা । গিতেক কিপকেল বাি�েটা পাতল

নকেৰ বৰং েযিতয়া তুিম কিপকল ব�ৱহাৰ কিৰ বাি�েটা ৰছীৰ সহায়ত টানা

েতিতয়া তুিম েতামাৰ শৰীৰৰ ওজন ভালদেৰ ব�ৱহাৰ কিৰব পাৰা। এেন কিৰেল

কামেটা সহজ েযন অনুভব হয় ।”

“আিম এটা কিপকল বনাব পােৰঁা েনিক?” অিদিতেয় উৎসােহেৰ সুিধেল।

“িন�য়-িক� কিপকল বনাবৈল আমাক িকছু সাম�ী লািগব,”�াতীেয় ক’েল। তাৰ

পাছত েতওঁেলােক পুৰিণ চাইেকলৰ চকা এটা, এডাল মজবুত ৰছী আ𐂥 এটা কাঠৰ

ে�ম েযাগাৰ কিৰেল ।

কিপকল বনাবৈল �থেম িসহঁেত চাইেকলৰ চকােটা ধাতুৰ ৰড এটাত লগাই কাঠৰ

ে�মত লগাই িদেল । তাৰ িপছত, ৰছীডাল চকােটাৰ খঁাজৰ মােজেৰ পাৰ কৰাই

�াতীেয় ৰছীৰ এটা মুৰ খালী বাি�ত বাি� িদ ক’েল,“আহা- আিম ইয়াক পৰী�া

কেৰঁা ।”

িক� েযিতয়াই আয�েন ৰছীডাল তাৰফােল টািনব ওলাল েতিতয়াই কেৰাৱাৰ পৰা

ছাগলী এটা কম�শালাত েসামাই আিহ ৰছীডালৰ আনেটা মুৰ কামুিৰ িনজৰ ফােল

টািনেল । ৰছীডাল ছাগলীেটােৱ িনজৰ ফােল টনাত বাি�েটা েজাৰেৰ শ� কিৰ

উেঠ- তােক 𐂦িন সকেলােৱ িখল-িখলাই হঁািহেল ।

‘ছাগলীেটাও চাৈগ আমাক সহায় কিৰব িবচােৰ,”আয�েন িখল-িখলাই হঁািহ ক’েল ।

ছাগলীেটা েযাৱাৰ পাছত অিদিতেয় ৰছীডাল টািন আছিৰত হ’ল কাৰণ বাি�েটা

মসৃণভােৱ ওপৰৈল উ𐃧 আিহল ।

“এইেটা সঁচাৈক আচিৰত ।” অিদিতেয় উৎসােহেৰ ক’েল। “বাি�েটা ইমান পাতল

েযন লািগেছ ।”

“এয়াই কিপকলৰ শি�,” �াতীেয় ব�াখ�া কিৰেল।“বাি�েটা উেঠাৱাৰ বােব েতামাক

েবিছ বল �েয়াগ কৰাৰ �েয়াজন নাই, িকয়েনা তুিম মাধ�াকষ�ণৰ িদশত বল �েয়াগ

কিৰছা, ইয়াৰ িব𐂥ে� নহয় ।”

িপছিদনা ৰািতপুৱা, েতওঁেলােক কুঁ ৱােটাৰ ওপৰৰ কিপকলেটা �াপন কিৰেল ।

আইতােক তাক ব�ৱ্হাৰ কিৰ আচিৰত হ’ল । “ৱাহঃ- এইেটা বৰ আ�য�জনক !

এিতয়া পানী তুলােটা বৰ সহজ হ’ল ।”

চুবুৰীয়াসকেল আিদিতহঁেত বেনাৱা কিপকলেটা চাবৈল আিহল । েতওঁেলাকৰ

মাজেৰ েকােনাৱা এজেন েকৗতুক কিৰ ক’েল, “এিতয়া েদেখান মই এইেটা েমাৰ

গধুৰ চাউলৰ েমানা তুিলবৈল ব�ৱহাৰ কিৰব পােৰা।” সকেলােৱ অিদিত, আয�ন

আ𐂥 �াতীৰ বােব হাততািল িদেল আ𐂥 ঘৰা-ঘিৰ গ’লৈগ ।

মানুহেবাৰ েযাৱাৰ পাছত আয�েন ক’েল, “আিজ আিম ব𐂧ত িশিকেলঁা। েযিতয়া

আিম দজ�াখুেলা, পানী েতােলা বা �ু ল েবগ উঠাও, েতিতয়া আিম শি� বা বল

�েয়াগ কেৰা িকয়েনা মাধ�াকষ�েণ সদােয় ব�েবাৰ তলৈল টািন থােক ।”

‘গিতেক কিপকলৰ দেৰ সৰল য�ই আমাক কাম সহজ কৰাত সহায় কেৰ,

“অিদিতেয় লগেত ক’েল। তাই আেকৗ ক’েল- ‘আইতাক সহায় কিৰবৈল আিম

যিদ আিজ িকবা উ�াৱন কিৰব পািৰেছা, আিম ভিৱষ�েতও আ𐂥 ব𐂧 িকবা িকিব

কিৰব পািৰম ।”

“𐃧েকই ৈকছা, ” �াতীেয় ক’েল । “সৃ�শীলতা আ𐂥 দলব� কামৰ �াৰা, তুিম

িযেকােনা সমস�া সমাধান কিৰব পাৰা ।”

আয�নৰ চকু হাল িজিলিক উ𐃧ল । “হয়- হয়েতা আিম েঘঁ𐂧ৰ ব�া কিঢ়য়াব পৰাৈক

িকবা এটা সািজব পািৰম বা আনিক পাকঘৰত মাকক সহায় কিৰব পািৰম ।”

আয�নৰ কথা 𐂦িন �াতীেয় হঁািহেল । “আমাৰ চািৰওফােল উে𐀱ালক, চকা আিদ

ইমানেবাৰ সহজলভ� েমিচন আেছ েয তুিম ই�া কিৰেল ব𐂧ত িকবা িকিব কিৰব

পাৰা ।”

�াতীৰ কথা 𐂦িন অিদিত আ𐂥 আয�েন ইজেন িসজনৰ ফােল চােল । “ব’লা, চাওঁ

আহা- আিম আ𐂥 িক িক উ�াৱন কিৰব পােৰা ।” এই বুিল দুেয়া বােয়ক-ভােয়ক

িনজৰ পৰৱত� ডাঙৰ সেপান েদিখ ঘৰৈল েদৗিৰ গ’ল ।

1. সঁাথৰ

আহা আিম িনজৰ এটা কিপকল বা ঘূঘূ�ৰী য� িনম�াণ কিৰবৈল তলৰ খালী

ঠাইেবাৰ পূৰণ কেৰাঃ

�থেম ৰছীডাল ঠাইত ধিৰ ৰািখবৈল আমাক এটা __________ �েয়াজন আেছ ।

ইয়াৰ িপছত চকােটা সহায় কিৰবৈল আমাক __________ �েয়াজন হ’ব ।

েশষত কিপকল আ𐂥 ধাতুডালক লগাবৈল আমাক লািগব এটা __________।

অভ�াস

উ𐀱ৰ: চকা, ধাতু, ে�ম

তুিম িক আিৱ�াৰ কিৰলা?

কিপকল বা ঘূঘূ�ৰী য� ৈহেছ সৰল য� িয আমাক বলৰ িদশ সলিন কৰাত

সহায় কেৰ, েযেন ওপৰৈল উঠাবৈল তলৈল টািন অনা ।

এেন ধৰণৰ য�ই কামেবাৰ সহজ কিৰ েতােল আ𐂥 েদখুৱায় েয সৰল

য�েবােৰ আমাৰ কাম েকেনদেৰ সৰল কিৰব পােৰ ।

েসাণাপুৰ নামৰ ব�� গাওঁ এখনত অিদিত নামৰ এগৰাকী বুি�মান েছাৱালী আ𐂥

তাইৰ স𐂥 ভােয়ক আয�েন বাস কিৰিছল । দুপৰীয়া এিদন �খৰ ৰ’দত িসহঁতৰ

আইতােক ঘৰৰ ওচৰৰ গভীৰ কুঁ ৱা এটাৰ পৰা গধুৰ বাি� এটাৰ সহায়ত পানী

উঠাবৈল সং�াম কিৰ থকা েদিখেল ।

“আইতা, বাি�েটা ওপৰৈল টািন অনােটা িকয় ইমান ক𐃧ন?” আয�েন িচি�ত ৈহ

সুিধেল ।

আইতােক ভূৰেকঁ াচাই হঁািহ মািৰ তাক ক’েল, “কাৰণ বাি�েটা ব𐂧ত গধুৰ, গিতেক

তাক তুিলবৈল যেথ� পিৰ�ম কিৰব লােগ ।”

েসইিদনা সি�য়া দুেয়া বােয়ক- ভােয়েক আমগছৰ বািগচাত বিহ আইতাকৰ কামেটা

েকেনৈক সহজ কিৰব পািৰ তাৰ িবষেয় িচ�া কিৰেল । িকছু সময়ৰ পাছত আয�েন

িনজৰ মূৰেটা খুজুৱাই খুজুৱাই ক’েল, “এডাল ৰছীৰ ঠাইত যিদ আিম দুডাল ৰছী

বাি� িদওঁ বাি�েটা টািনবৈল সহজ হ’ব ।”

অিদিতেয় এক মুহূত� ৰ বােব িকবা এটা িচ�া কিৰ ক’েল, “এেন কিৰব পািৰ- িক� ই

�কৃ তেত কামেটা সহজ নকিৰব। আিম আন িকবা উপায় ভািবব লািগব ।”

𐃧ক েসই মুহূত� ত আয�নৰ চকু উ�িল উ𐃧ল । িস ক’েল, “যিদ আিম চকাৰ দেৰ

িকবা ঘূৰণীয়া ব�ৱহাৰ কেৰঁা, েতিতয়া িক হ’ব? চকা আেছ বােবই েমাৰ পুতলা

গাড়ীখন মই সহেজ চলাব পােৰঁা ।”

অিদতীেয় মূৰ দুিপয়াই ক’েল, “𐃧েকই ৈকছা- িক� আিম �াতী বাইেদউক কথােটা

েসেয়েহ িকবা আিম ওপৰৈল উঠাওেত আমাৰ

ক� হয়”- �াতীেয় ক’েল। �াতীৰ কথা 𐂦িন

অিদিতেয় লেগ-লেগ উৎসােহেৰ ওচৰৰ

আম গছৰ ফােল আঙুিলয়াই 𐂦িধেল, “তাৰ

মােন-েযিতয়া আম সেৰ তাক মাধ�াকষ�েণ

তলৈল টািন আেন। হয় েন?”

𐂦িধ ল’েল ভাল-িকয়েনা খুৰাৰ কম�শালাত �াতী বাইেদউৰ কাম কৰাৰ অিভ�তা

আেছ ।”

িবিভ� ধৰণৰ সঁজুিল, ৰছী আ𐂥 কাঠৰ ত�ােৰ িসঁচৰিত ৈহ থকা খুৰাকৰ

কম�শালাৈল দুেয়া লেগ লেগ েদৗিৰ গ’ল ।

�াতীক েদিখ অিদিতেয় �� কিৰেল, “�াতী বাইেদউ, আইতাৰ কাম সহজ কিৰবৈল

আপুিন আমাক িকবা এটা ৈতয়াৰ কৰাত সহায় কিৰব পািৰবেন? আচলেত আইতাই

কুঁ ৱাৰ পৰা বাি�ত পানী তুিলবৈল যেথ� পিৰ�ম কিৰব লােগ ।”

“িক� কুঁ ৱাৰ পৰা বাি�ত পানী তুিলবৈল িকয় ইমান পিৰ�ম কিৰব লােগ?” আয�েন

েকৗতূহলজনকভােৱ সুিধেল ।

�াতীেয় আয�নৰ কথা 𐂦িন হঁািহ এটা মািৰ তাক বুজাব ধিৰেল । ক’েল, “কাৰণ

আইতাই বলপূব�ক ভােব কুঁ ৱাৰ পৰা বাি�ত পানী তুিলেছ । েযিতয়া েকােনাৱাই

বাি�েটা ওপৰৈল টােন, েতিতয়া মাধ�াকষ�েণ ইয়াক তলৈল টােন, যাৰ বােব

বাি�েটা ওপৰৈল উঠােটা ক𐃧ন হয় ।”

“িক ব�েয় তলৈল টািন আেন বুিল ক’লা?,” আয�েন সুিধেল ।

“ইয়াক মাধ�াকষ�ণ বুিল েকাৱা হয়। মাধ�াকষ�েণ সকেলােবাৰ তলৈল টািন আেন ।

“𐃧েকই ৈকছা”- �াতীেয় ক’েল । ‘মাধ�াকষ�ণৰ বােব বাি�েটা ইমান গধুৰ ৈহেছ।

িক� এটা উপায় আেছ, যাৰ সহায়ত সহেজ বাি�েৰ কুঁ ৱাৰ পৰা পানী তুিলব পািৰ

।”

েকেনৈক- আয�েন লেগ লেগ সুিধেল ।

“আিম কিপকল যাক ঘূঘূ�ৰী য� বুিলও েকাৱা হয়, তাক ব�ৱহাৰ কিৰব পােৰঁা,”

�াতীেয় ক’েল ।

“কিপকল-েসইেটা িক?”আয�নৰ �� ।

�াতীেয় ক’েল, “কিপকেল গধুৰ ব� েবাৰ উেঠাৱা সহজ কেৰ । ই এটা খঁাজ থকা

চকা। খঁাজেটাত ৰছী এডাল পকাই লােহ লােহ ৰছীডাল তলৈল তািনেল সহেজ পানী

ওপৰৈল আিহব ।”

‘িক�, েকেনৈক?” অিদিত িব�া� হ’ল ।

�াতীেয় হঁািহ মািৰ ক’েল, ‘এইেটা এটা ভাল ��

। ক�না কৰােচান তুিম আইতাৰ ঠাইত কুঁ ৱাৰ

পৰা পানী তুিল আছা বুিল । পানী তুেলােত ক�

ৈহেছেন?”

হ্য় বুিল দুেয়া মূৰ দুিপয়ােল ।

“মাধ�াকষ�েণ বাি�েটা তলৈল টািনেছ কাৰেণ

েতামােলাকৰ ক� ৈহেছ । এই ক� লাঘব

কিৰবৈল েতামােলােক এক উধ�মুখী শি�

�েয়াগ কিৰব লািগব িয মাধ�াকষ�ণৰ শি�ৈক

েবিছ শি�শালী হ’ব লািগব । গিতেক েয়িতয়া

েকােনাবাই কিপকল ব�ৱহাৰ কিৰ কুঁ ৱাৰ পৰা পানী তুেল েতিতয়া আচলেত

ৰছীডাল ওপৰৈল টািন িনয়াৰ সলিন, ৰছীডাল তলৈল টািন্েহ আেন ।” �াতীেয়

দুেয়ােক বুজাই ক’েল ।

অিদিতক েকৗতূহলভােব সুিধেল,“গিতেক, কিপকল িদশ সলিন কিৰ ইয়াক সহজ

কিৰ েতােল?”

“𐃧েকই’, �াতীেয় ক’েল। ‘বাি�েটা ওপৰৈল টািন িনয়াৰ সলিন, তুিম কিপকলৰ

সহায়ত আচলেত ৰছীডাল তলৈলেহ টানা । গিতেক কিপকেল বাি�েটা পাতল

নকেৰ বৰং েযিতয়া তুিম কিপকল ব�ৱহাৰ কিৰ বাি�েটা ৰছীৰ সহায়ত টানা

েতিতয়া তুিম েতামাৰ শৰীৰৰ ওজন ভালদেৰ ব�ৱহাৰ কিৰব পাৰা। এেন কিৰেল

কামেটা সহজ েযন অনুভব হয় ।”

“আিম এটা কিপকল বনাব পােৰঁা েনিক?” অিদিতেয় উৎসােহেৰ সুিধেল।

“িন�য়-িক� কিপকল বনাবৈল আমাক িকছু সাম�ী লািগব,”�াতীেয় ক’েল। তাৰ

পাছত েতওঁেলােক পুৰিণ চাইেকলৰ চকা এটা, এডাল মজবুত ৰছী আ𐂥 এটা কাঠৰ

ে�ম েযাগাৰ কিৰেল ।

কিপকল বনাবৈল �থেম িসহঁেত চাইেকলৰ চকােটা ধাতুৰ ৰড এটাত লগাই কাঠৰ

ে�মত লগাই িদেল । তাৰ িপছত, ৰছীডাল চকােটাৰ খঁাজৰ মােজেৰ পাৰ কৰাই

�াতীেয় ৰছীৰ এটা মুৰ খালী বাি�ত বাি� িদ ক’েল,“আহা- আিম ইয়াক পৰী�া

কেৰঁা ।”

িক� েযিতয়াই আয�েন ৰছীডাল তাৰফােল টািনব ওলাল েতিতয়াই কেৰাৱাৰ পৰা

ছাগলী এটা কম�শালাত েসামাই আিহ ৰছীডালৰ আনেটা মুৰ কামুিৰ িনজৰ ফােল

টািনেল । ৰছীডাল ছাগলীেটােৱ িনজৰ ফােল টনাত বাি�েটা েজাৰেৰ শ� কিৰ

উেঠ- তােক 𐂦িন সকেলােৱ িখল-িখলাই হঁািহেল ।

‘ছাগলীেটাও চাৈগ আমাক সহায় কিৰব িবচােৰ,”আয�েন িখল-িখলাই হঁািহ ক’েল ।

ছাগলীেটা েযাৱাৰ পাছত অিদিতেয় ৰছীডাল টািন আছিৰত হ’ল কাৰণ বাি�েটা

মসৃণভােৱ ওপৰৈল উ𐃧 আিহল ।

“এইেটা সঁচাৈক আচিৰত ।” অিদিতেয় উৎসােহেৰ ক’েল। “বাি�েটা ইমান পাতল

েযন লািগেছ ।”

“এয়াই কিপকলৰ শি�,” �াতীেয় ব�াখ�া কিৰেল।“বাি�েটা উেঠাৱাৰ বােব েতামাক

েবিছ বল �েয়াগ কৰাৰ �েয়াজন নাই, িকয়েনা তুিম মাধ�াকষ�ণৰ িদশত বল �েয়াগ

কিৰছা, ইয়াৰ িব𐂥ে� নহয় ।”

িপছিদনা ৰািতপুৱা, েতওঁেলােক কুঁ ৱােটাৰ ওপৰৰ কিপকলেটা �াপন কিৰেল ।

আইতােক তাক ব�ৱ্হাৰ কিৰ আচিৰত হ’ল । “ৱাহঃ- এইেটা বৰ আ�য�জনক !

এিতয়া পানী তুলােটা বৰ সহজ হ’ল ।”

চুবুৰীয়াসকেল আিদিতহঁেত বেনাৱা কিপকলেটা চাবৈল আিহল । েতওঁেলাকৰ

মাজেৰ েকােনাৱা এজেন েকৗতুক কিৰ ক’েল, “এিতয়া েদেখান মই এইেটা েমাৰ

গধুৰ চাউলৰ েমানা তুিলবৈল ব�ৱহাৰ কিৰব পােৰা।” সকেলােৱ অিদিত, আয�ন

আ𐂥 �াতীৰ বােব হাততািল িদেল আ𐂥 ঘৰা-ঘিৰ গ’লৈগ ।

মানুহেবাৰ েযাৱাৰ পাছত আয�েন ক’েল, “আিজ আিম ব𐂧ত িশিকেলঁা। েযিতয়া

আিম দজ�াখুেলা, পানী েতােলা বা �ু ল েবগ উঠাও, েতিতয়া আিম শি� বা বল

�েয়াগ কেৰা িকয়েনা মাধ�াকষ�েণ সদােয় ব�েবাৰ তলৈল টািন থােক ।”

‘গিতেক কিপকলৰ দেৰ সৰল য�ই আমাক কাম সহজ কৰাত সহায় কেৰ,

“অিদিতেয় লগেত ক’েল। তাই আেকৗ ক’েল- ‘আইতাক সহায় কিৰবৈল আিম

যিদ আিজ িকবা উ�াৱন কিৰব পািৰেছা, আিম ভিৱষ�েতও আ𐂥 ব𐂧 িকবা িকিব

কিৰব পািৰম ।”

“𐃧েকই ৈকছা, ” �াতীেয় ক’েল । “সৃ�শীলতা আ𐂥 দলব� কামৰ �াৰা, তুিম

িযেকােনা সমস�া সমাধান কিৰব পাৰা ।”

আয�নৰ চকু হাল িজিলিক উ𐃧ল । “হয়- হয়েতা আিম েঘঁ𐂧ৰ ব�া কিঢ়য়াব পৰাৈক

িকবা এটা সািজব পািৰম বা আনিক পাকঘৰত মাকক সহায় কিৰব পািৰম ।”

আয�নৰ কথা 𐂦িন �াতীেয় হঁািহেল । “আমাৰ চািৰওফােল উে𐀱ালক, চকা আিদ

ইমানেবাৰ সহজলভ� েমিচন আেছ েয তুিম ই�া কিৰেল ব𐂧ত িকবা িকিব কিৰব

পাৰা ।”

�াতীৰ কথা 𐂦িন অিদিত আ𐂥 আয�েন ইজেন িসজনৰ ফােল চােল । “ব’লা, চাওঁ

আহা- আিম আ𐂥 িক িক উ�াৱন কিৰব পােৰা ।” এই বুিল দুেয়া বােয়ক-ভােয়ক

িনজৰ পৰৱত� ডাঙৰ সেপান েদিখ ঘৰৈল েদৗিৰ গ’ল ।

েসাণাপুৰ নামৰ ব�� গাওঁ এখনত অিদিত নামৰ এগৰাকী বুি�মান েছাৱালী আ𐂥

তাইৰ স𐂥 ভােয়ক আয�েন বাস কিৰিছল । দুপৰীয়া এিদন �খৰ ৰ’দত িসহঁতৰ

আইতােক ঘৰৰ ওচৰৰ গভীৰ কুঁ ৱা এটাৰ পৰা গধুৰ বাি� এটাৰ সহায়ত পানী

উঠাবৈল সং�াম কিৰ থকা েদিখেল ।

“আইতা, বাি�েটা ওপৰৈল টািন অনােটা িকয় ইমান ক𐃧ন?” আয�েন িচি�ত ৈহ

সুিধেল ।

আইতােক ভূৰেকঁ াচাই হঁািহ মািৰ তাক ক’েল, “কাৰণ বাি�েটা ব𐂧ত গধুৰ, গিতেক

তাক তুিলবৈল যেথ� পিৰ�ম কিৰব লােগ ।”

েসইিদনা সি�য়া দুেয়া বােয়ক- ভােয়েক আমগছৰ বািগচাত বিহ আইতাকৰ কামেটা

েকেনৈক সহজ কিৰব পািৰ তাৰ িবষেয় িচ�া কিৰেল । িকছু সময়ৰ পাছত আয�েন

িনজৰ মূৰেটা খুজুৱাই খুজুৱাই ক’েল, “এডাল ৰছীৰ ঠাইত যিদ আিম দুডাল ৰছী

বাি� িদওঁ বাি�েটা টািনবৈল সহজ হ’ব ।”

অিদিতেয় এক মুহূত� ৰ বােব িকবা এটা িচ�া কিৰ ক’েল, “এেন কিৰব পািৰ- িক� ই

�কৃ তেত কামেটা সহজ নকিৰব। আিম আন িকবা উপায় ভািবব লািগব ।”

𐃧ক েসই মুহূত� ত আয�নৰ চকু উ�িল উ𐃧ল । িস ক’েল, “যিদ আিম চকাৰ দেৰ

িকবা ঘূৰণীয়া ব�ৱহাৰ কেৰঁা, েতিতয়া িক হ’ব? চকা আেছ বােবই েমাৰ পুতলা

গাড়ীখন মই সহেজ চলাব পােৰঁা ।”

অিদতীেয় মূৰ দুিপয়াই ক’েল, “𐃧েকই ৈকছা- িক� আিম �াতী বাইেদউক কথােটা

েসেয়েহ িকবা আিম ওপৰৈল উঠাওেত আমাৰ

ক� হয়”- �াতীেয় ক’েল। �াতীৰ কথা 𐂦িন

অিদিতেয় লেগ-লেগ উৎসােহেৰ ওচৰৰ

আম গছৰ ফােল আঙুিলয়াই 𐂦িধেল, “তাৰ

মােন-েযিতয়া আম সেৰ তাক মাধ�াকষ�েণ

তলৈল টািন আেন। হয় েন?”

𐂦িধ ল’েল ভাল-িকয়েনা খুৰাৰ কম�শালাত �াতী বাইেদউৰ কাম কৰাৰ অিভ�তা

আেছ ।”

িবিভ� ধৰণৰ সঁজুিল, ৰছী আ𐂥 কাঠৰ ত�ােৰ িসঁচৰিত ৈহ থকা খুৰাকৰ

কম�শালাৈল দুেয়া লেগ লেগ েদৗিৰ গ’ল ।

�াতীক েদিখ অিদিতেয় �� কিৰেল, “�াতী বাইেদউ, আইতাৰ কাম সহজ কিৰবৈল

আপুিন আমাক িকবা এটা ৈতয়াৰ কৰাত সহায় কিৰব পািৰবেন? আচলেত আইতাই

কুঁ ৱাৰ পৰা বাি�ত পানী তুিলবৈল যেথ� পিৰ�ম কিৰব লােগ ।”

“িক� কুঁ ৱাৰ পৰা বাি�ত পানী তুিলবৈল িকয় ইমান পিৰ�ম কিৰব লােগ?” আয�েন

েকৗতূহলজনকভােৱ সুিধেল ।

�াতীেয় আয�নৰ কথা 𐂦িন হঁািহ এটা মািৰ তাক বুজাব ধিৰেল । ক’েল, “কাৰণ

আইতাই বলপূব�ক ভােব কুঁ ৱাৰ পৰা বাি�ত পানী তুিলেছ । েযিতয়া েকােনাৱাই

বাি�েটা ওপৰৈল টােন, েতিতয়া মাধ�াকষ�েণ ইয়াক তলৈল টােন, যাৰ বােব

বাি�েটা ওপৰৈল উঠােটা ক𐃧ন হয় ।”

“িক ব�েয় তলৈল টািন আেন বুিল ক’লা?,” আয�েন সুিধেল ।

“ইয়াক মাধ�াকষ�ণ বুিল েকাৱা হয়। মাধ�াকষ�েণ সকেলােবাৰ তলৈল টািন আেন ।

“𐃧েকই ৈকছা”- �াতীেয় ক’েল । ‘মাধ�াকষ�ণৰ বােব বাি�েটা ইমান গধুৰ ৈহেছ।

িক� এটা উপায় আেছ, যাৰ সহায়ত সহেজ বাি�েৰ কুঁ ৱাৰ পৰা পানী তুিলব পািৰ

।”

েকেনৈক- আয�েন লেগ লেগ সুিধেল ।

“আিম কিপকল যাক ঘূঘূ�ৰী য� বুিলও েকাৱা হয়, তাক ব�ৱহাৰ কিৰব পােৰঁা,”

�াতীেয় ক’েল ।

“কিপকল-েসইেটা িক?”আয�নৰ �� ।

�াতীেয় ক’েল, “কিপকেল গধুৰ ব� েবাৰ উেঠাৱা সহজ কেৰ । ই এটা খঁাজ থকা

চকা। খঁাজেটাত ৰছী এডাল পকাই লােহ লােহ ৰছীডাল তলৈল তািনেল সহেজ পানী

ওপৰৈল আিহব ।”

‘িক�, েকেনৈক?” অিদিত িব�া� হ’ল ।

�াতীেয় হঁািহ মািৰ ক’েল, ‘এইেটা এটা ভাল ��

। ক�না কৰােচান তুিম আইতাৰ ঠাইত কুঁ ৱাৰ

পৰা পানী তুিল আছা বুিল । পানী তুেলােত ক�

ৈহেছেন?”

হ্য় বুিল দুেয়া মূৰ দুিপয়ােল ।

“মাধ�াকষ�েণ বাি�েটা তলৈল টািনেছ কাৰেণ

েতামােলাকৰ ক� ৈহেছ । এই ক� লাঘব

কিৰবৈল েতামােলােক এক উধ�মুখী শি�

�েয়াগ কিৰব লািগব িয মাধ�াকষ�ণৰ শি�ৈক

েবিছ শি�শালী হ’ব লািগব । গিতেক েয়িতয়া

কিপকল বনাবৈল আমাক িক িক লািগব? এটা কাঠৰ

কু �া, চাইেকলৰ চকা, ধাতুৰ ে�ট, ৰছী।

সঁাথৰঃ

েকােনাবাই কিপকল ব�ৱহাৰ কিৰ কুঁ ৱাৰ পৰা পানী তুেল েতিতয়া আচলেত

ৰছীডাল ওপৰৈল টািন িনয়াৰ সলিন, ৰছীডাল তলৈল টািন্েহ আেন ।” �াতীেয়

দুেয়ােক বুজাই ক’েল ।

অিদিতক েকৗতূহলভােব সুিধেল,“গিতেক, কিপকল িদশ সলিন কিৰ ইয়াক সহজ

কিৰ েতােল?”

“𐃧েকই’, �াতীেয় ক’েল। ‘বাি�েটা ওপৰৈল টািন িনয়াৰ সলিন, তুিম কিপকলৰ

সহায়ত আচলেত ৰছীডাল তলৈলেহ টানা । গিতেক কিপকেল বাি�েটা পাতল

নকেৰ বৰং েযিতয়া তুিম কিপকল ব�ৱহাৰ কিৰ বাি�েটা ৰছীৰ সহায়ত টানা

েতিতয়া তুিম েতামাৰ শৰীৰৰ ওজন ভালদেৰ ব�ৱহাৰ কিৰব পাৰা। এেন কিৰেল

কামেটা সহজ েযন অনুভব হয় ।”

“আিম এটা কিপকল বনাব পােৰঁা েনিক?” অিদিতেয় উৎসােহেৰ সুিধেল।

“িন�য়-িক� কিপকল বনাবৈল আমাক িকছু সাম�ী লািগব,”�াতীেয় ক’েল। তাৰ

পাছত েতওঁেলােক পুৰিণ চাইেকলৰ চকা এটা, এডাল মজবুত ৰছী আ𐂥 এটা কাঠৰ

ে�ম েযাগাৰ কিৰেল ।

কিপকল বনাবৈল �থেম িসহঁেত চাইেকলৰ চকােটা ধাতুৰ ৰড এটাত লগাই কাঠৰ

ে�মত লগাই িদেল । তাৰ িপছত, ৰছীডাল চকােটাৰ খঁাজৰ মােজেৰ পাৰ কৰাই

�াতীেয় ৰছীৰ এটা মুৰ খালী বাি�ত বাি� িদ ক’েল,“আহা- আিম ইয়াক পৰী�া

কেৰঁা ।”

িক� েযিতয়াই আয�েন ৰছীডাল তাৰফােল টািনব ওলাল েতিতয়াই কেৰাৱাৰ পৰা

ছাগলী এটা কম�শালাত েসামাই আিহ ৰছীডালৰ আনেটা মুৰ কামুিৰ িনজৰ ফােল

টািনেল । ৰছীডাল ছাগলীেটােৱ িনজৰ ফােল টনাত বাি�েটা েজাৰেৰ শ� কিৰ

উেঠ- তােক 𐂦িন সকেলােৱ িখল-িখলাই হঁািহেল ।

‘ছাগলীেটাও চাৈগ আমাক সহায় কিৰব িবচােৰ,”আয�েন িখল-িখলাই হঁািহ ক’েল ।

ছাগলীেটা েযাৱাৰ পাছত অিদিতেয় ৰছীডাল টািন আছিৰত হ’ল কাৰণ বাি�েটা

মসৃণভােৱ ওপৰৈল উ𐃧 আিহল ।

“এইেটা সঁচাৈক আচিৰত ।” অিদিতেয় উৎসােহেৰ ক’েল। “বাি�েটা ইমান পাতল

েযন লািগেছ ।”

“এয়াই কিপকলৰ শি�,” �াতীেয় ব�াখ�া কিৰেল।“বাি�েটা উেঠাৱাৰ বােব েতামাক

েবিছ বল �েয়াগ কৰাৰ �েয়াজন নাই, িকয়েনা তুিম মাধ�াকষ�ণৰ িদশত বল �েয়াগ

কিৰছা, ইয়াৰ িব𐂥ে� নহয় ।”

িপছিদনা ৰািতপুৱা, েতওঁেলােক কুঁ ৱােটাৰ ওপৰৰ কিপকলেটা �াপন কিৰেল ।

আইতােক তাক ব�ৱ্হাৰ কিৰ আচিৰত হ’ল । “ৱাহঃ- এইেটা বৰ আ�য�জনক !

এিতয়া পানী তুলােটা বৰ সহজ হ’ল ।”

চুবুৰীয়াসকেল আিদিতহঁেত বেনাৱা কিপকলেটা চাবৈল আিহল । েতওঁেলাকৰ

মাজেৰ েকােনাৱা এজেন েকৗতুক কিৰ ক’েল, “এিতয়া েদেখান মই এইেটা েমাৰ

গধুৰ চাউলৰ েমানা তুিলবৈল ব�ৱহাৰ কিৰব পােৰা।” সকেলােৱ অিদিত, আয�ন

আ𐂥 �াতীৰ বােব হাততািল িদেল আ𐂥 ঘৰা-ঘিৰ গ’লৈগ ।

মানুহেবাৰ েযাৱাৰ পাছত আয�েন ক’েল, “আিজ আিম ব𐂧ত িশিকেলঁা। েযিতয়া

আিম দজ�াখুেলা, পানী েতােলা বা �ু ল েবগ উঠাও, েতিতয়া আিম শি� বা বল

�েয়াগ কেৰা িকয়েনা মাধ�াকষ�েণ সদােয় ব�েবাৰ তলৈল টািন থােক ।”

‘গিতেক কিপকলৰ দেৰ সৰল য�ই আমাক কাম সহজ কৰাত সহায় কেৰ,

“অিদিতেয় লগেত ক’েল। তাই আেকৗ ক’েল- ‘আইতাক সহায় কিৰবৈল আিম

যিদ আিজ িকবা উ�াৱন কিৰব পািৰেছা, আিম ভিৱষ�েতও আ𐂥 ব𐂧 িকবা িকিব

কিৰব পািৰম ।”

“𐃧েকই ৈকছা, ” �াতীেয় ক’েল । “সৃ�শীলতা আ𐂥 দলব� কামৰ �াৰা, তুিম

িযেকােনা সমস�া সমাধান কিৰব পাৰা ।”

আয�নৰ চকু হাল িজিলিক উ𐃧ল । “হয়- হয়েতা আিম েঘঁ𐂧ৰ ব�া কিঢ়য়াব পৰাৈক

িকবা এটা সািজব পািৰম বা আনিক পাকঘৰত মাকক সহায় কিৰব পািৰম ।”

আয�নৰ কথা 𐂦িন �াতীেয় হঁািহেল । “আমাৰ চািৰওফােল উে𐀱ালক, চকা আিদ

ইমানেবাৰ সহজলভ� েমিচন আেছ েয তুিম ই�া কিৰেল ব𐂧ত িকবা িকিব কিৰব

পাৰা ।”

�াতীৰ কথা 𐂦িন অিদিত আ𐂥 আয�েন ইজেন িসজনৰ ফােল চােল । “ব’লা, চাওঁ

আহা- আিম আ𐂥 িক িক উ�াৱন কিৰব পােৰা ।” এই বুিল দুেয়া বােয়ক-ভােয়ক

িনজৰ পৰৱত� ডাঙৰ সেপান েদিখ ঘৰৈল েদৗিৰ গ’ল ।

েসাণাপুৰ নামৰ ব�� গাওঁ এখনত অিদিত নামৰ এগৰাকী বুি�মান েছাৱালী আ𐂥

তাইৰ স𐂥 ভােয়ক আয�েন বাস কিৰিছল । দুপৰীয়া এিদন �খৰ ৰ’দত িসহঁতৰ

আইতােক ঘৰৰ ওচৰৰ গভীৰ কুঁ ৱা এটাৰ পৰা গধুৰ বাি� এটাৰ সহায়ত পানী

উঠাবৈল সং�াম কিৰ থকা েদিখেল ।

“আইতা, বাি�েটা ওপৰৈল টািন অনােটা িকয় ইমান ক𐃧ন?” আয�েন িচি�ত ৈহ

সুিধেল ।

আইতােক ভূৰেকঁ াচাই হঁািহ মািৰ তাক ক’েল, “কাৰণ বাি�েটা ব𐂧ত গধুৰ, গিতেক

তাক তুিলবৈল যেথ� পিৰ�ম কিৰব লােগ ।”

েসইিদনা সি�য়া দুেয়া বােয়ক- ভােয়েক আমগছৰ বািগচাত বিহ আইতাকৰ কামেটা

েকেনৈক সহজ কিৰব পািৰ তাৰ িবষেয় িচ�া কিৰেল । িকছু সময়ৰ পাছত আয�েন

িনজৰ মূৰেটা খুজুৱাই খুজুৱাই ক’েল, “এডাল ৰছীৰ ঠাইত যিদ আিম দুডাল ৰছী

বাি� িদওঁ বাি�েটা টািনবৈল সহজ হ’ব ।”

অিদিতেয় এক মুহূত� ৰ বােব িকবা এটা িচ�া কিৰ ক’েল, “এেন কিৰব পািৰ- িক� ই

�কৃ তেত কামেটা সহজ নকিৰব। আিম আন িকবা উপায় ভািবব লািগব ।”

𐃧ক েসই মুহূত� ত আয�নৰ চকু উ�িল উ𐃧ল । িস ক’েল, “যিদ আিম চকাৰ দেৰ

িকবা ঘূৰণীয়া ব�ৱহাৰ কেৰঁা, েতিতয়া িক হ’ব? চকা আেছ বােবই েমাৰ পুতলা

গাড়ীখন মই সহেজ চলাব পােৰঁা ।”

অিদতীেয় মূৰ দুিপয়াই ক’েল, “𐃧েকই ৈকছা- িক� আিম �াতী বাইেদউক কথােটা

েসেয়েহ িকবা আিম ওপৰৈল উঠাওেত আমাৰ

ক� হয়”- �াতীেয় ক’েল। �াতীৰ কথা 𐂦িন

অিদিতেয় লেগ-লেগ উৎসােহেৰ ওচৰৰ

আম গছৰ ফােল আঙুিলয়াই 𐂦িধেল, “তাৰ

মােন-েযিতয়া আম সেৰ তাক মাধ�াকষ�েণ

তলৈল টািন আেন। হয় েন?”

𐂦িধ ল’েল ভাল-িকয়েনা খুৰাৰ কম�শালাত �াতী বাইেদউৰ কাম কৰাৰ অিভ�তা

আেছ ।”

িবিভ� ধৰণৰ সঁজুিল, ৰছী আ𐂥 কাঠৰ ত�ােৰ িসঁচৰিত ৈহ থকা খুৰাকৰ

কম�শালাৈল দুেয়া লেগ লেগ েদৗিৰ গ’ল ।

�াতীক েদিখ অিদিতেয় �� কিৰেল, “�াতী বাইেদউ, আইতাৰ কাম সহজ কিৰবৈল

আপুিন আমাক িকবা এটা ৈতয়াৰ কৰাত সহায় কিৰব পািৰবেন? আচলেত আইতাই

কুঁ ৱাৰ পৰা বাি�ত পানী তুিলবৈল যেথ� পিৰ�ম কিৰব লােগ ।”

“িক� কুঁ ৱাৰ পৰা বাি�ত পানী তুিলবৈল িকয় ইমান পিৰ�ম কিৰব লােগ?” আয�েন

েকৗতূহলজনকভােৱ সুিধেল ।

�াতীেয় আয�নৰ কথা 𐂦িন হঁািহ এটা মািৰ তাক বুজাব ধিৰেল । ক’েল, “কাৰণ

আইতাই বলপূব�ক ভােব কুঁ ৱাৰ পৰা বাি�ত পানী তুিলেছ । েযিতয়া েকােনাৱাই

বাি�েটা ওপৰৈল টােন, েতিতয়া মাধ�াকষ�েণ ইয়াক তলৈল টােন, যাৰ বােব

বাি�েটা ওপৰৈল উঠােটা ক𐃧ন হয় ।”

“িক ব�েয় তলৈল টািন আেন বুিল ক’লা?,” আয�েন সুিধেল ।

“ইয়াক মাধ�াকষ�ণ বুিল েকাৱা হয়। মাধ�াকষ�েণ সকেলােবাৰ তলৈল টািন আেন ।

“𐃧েকই ৈকছা”- �াতীেয় ক’েল । ‘মাধ�াকষ�ণৰ বােব বাি�েটা ইমান গধুৰ ৈহেছ।

িক� এটা উপায় আেছ, যাৰ সহায়ত সহেজ বাি�েৰ কুঁ ৱাৰ পৰা পানী তুিলব পািৰ

।”

েকেনৈক- আয�েন লেগ লেগ সুিধেল ।

“আিম কিপকল যাক ঘূঘূ�ৰী য� বুিলও েকাৱা হয়, তাক ব�ৱহাৰ কিৰব পােৰঁা,”

�াতীেয় ক’েল ।

“কিপকল-েসইেটা িক?”আয�নৰ �� ।

�াতীেয় ক’েল, “কিপকেল গধুৰ ব� েবাৰ উেঠাৱা সহজ কেৰ । ই এটা খঁাজ থকা

চকা। খঁাজেটাত ৰছী এডাল পকাই লােহ লােহ ৰছীডাল তলৈল তািনেল সহেজ পানী

ওপৰৈল আিহব ।”

‘িক�, েকেনৈক?” অিদিত িব�া� হ’ল ।

�াতীেয় হঁািহ মািৰ ক’েল, ‘এইেটা এটা ভাল ��

। ক�না কৰােচান তুিম আইতাৰ ঠাইত কুঁ ৱাৰ

পৰা পানী তুিল আছা বুিল । পানী তুেলােত ক�

ৈহেছেন?”

হ্য় বুিল দুেয়া মূৰ দুিপয়ােল ।

“মাধ�াকষ�েণ বাি�েটা তলৈল টািনেছ কাৰেণ

েতামােলাকৰ ক� ৈহেছ । এই ক� লাঘব

কিৰবৈল েতামােলােক এক উধ�মুখী শি�

�েয়াগ কিৰব লািগব িয মাধ�াকষ�ণৰ শি�ৈক

েবিছ শি�শালী হ’ব লািগব । গিতেক েয়িতয়া

েকােনাবাই কিপকল ব�ৱহাৰ কিৰ কুঁ ৱাৰ পৰা পানী তুেল েতিতয়া আচলেত

ৰছীডাল ওপৰৈল টািন িনয়াৰ সলিন, ৰছীডাল তলৈল টািন্েহ আেন ।” �াতীেয়

দুেয়ােক বুজাই ক’েল ।

অিদিতক েকৗতূহলভােব সুিধেল,“গিতেক, কিপকল িদশ সলিন কিৰ ইয়াক সহজ

কিৰ েতােল?”

“𐃧েকই’, �াতীেয় ক’েল। ‘বাি�েটা ওপৰৈল টািন িনয়াৰ সলিন, তুিম কিপকলৰ

সহায়ত আচলেত ৰছীডাল তলৈলেহ টানা । গিতেক কিপকেল বাি�েটা পাতল

নকেৰ বৰং েযিতয়া তুিম কিপকল ব�ৱহাৰ কিৰ বাি�েটা ৰছীৰ সহায়ত টানা

েতিতয়া তুিম েতামাৰ শৰীৰৰ ওজন ভালদেৰ ব�ৱহাৰ কিৰব পাৰা। এেন কিৰেল

কামেটা সহজ েযন অনুভব হয় ।”

“আিম এটা কিপকল বনাব পােৰঁা েনিক?” অিদিতেয় উৎসােহেৰ সুিধেল।

“িন�য়-িক� কিপকল বনাবৈল আমাক িকছু সাম�ী লািগব,”�াতীেয় ক’েল। তাৰ

পাছত েতওঁেলােক পুৰিণ চাইেকলৰ চকা এটা, এডাল মজবুত ৰছী আ𐂥 এটা কাঠৰ

ে�ম েযাগাৰ কিৰেল ।

কিপকল বনাবৈল �থেম িসহঁেত চাইেকলৰ চকােটা ধাতুৰ ৰড এটাত লগাই কাঠৰ

ে�মত লগাই িদেল । তাৰ িপছত, ৰছীডাল চকােটাৰ খঁাজৰ মােজেৰ পাৰ কৰাই

�াতীেয় ৰছীৰ এটা মুৰ খালী বাি�ত বাি� িদ ক’েল,“আহা- আিম ইয়াক পৰী�া

কেৰঁা ।”

িক� েযিতয়াই আয�েন ৰছীডাল তাৰফােল টািনব ওলাল েতিতয়াই কেৰাৱাৰ পৰা

ছাগলী এটা কম�শালাত েসামাই আিহ ৰছীডালৰ আনেটা মুৰ কামুিৰ িনজৰ ফােল

টািনেল । ৰছীডাল ছাগলীেটােৱ িনজৰ ফােল টনাত বাি�েটা েজাৰেৰ শ� কিৰ

উেঠ- তােক 𐂦িন সকেলােৱ িখল-িখলাই হঁািহেল ।

‘ছাগলীেটাও চাৈগ আমাক সহায় কিৰব িবচােৰ,”আয�েন িখল-িখলাই হঁািহ ক’েল ।

ছাগলীেটা েযাৱাৰ পাছত অিদিতেয় ৰছীডাল টািন আছিৰত হ’ল কাৰণ বাি�েটা

মসৃণভােৱ ওপৰৈল উ𐃧 আিহল ।

“এইেটা সঁচাৈক আচিৰত ।” অিদিতেয় উৎসােহেৰ ক’েল। “বাি�েটা ইমান পাতল

েযন লািগেছ ।”

“এয়াই কিপকলৰ শি�,” �াতীেয় ব�াখ�া কিৰেল।“বাি�েটা উেঠাৱাৰ বােব েতামাক

েবিছ বল �েয়াগ কৰাৰ �েয়াজন নাই, িকয়েনা তুিম মাধ�াকষ�ণৰ িদশত বল �েয়াগ

কিৰছা, ইয়াৰ িব𐂥ে� নহয় ।”

িপছিদনা ৰািতপুৱা, েতওঁেলােক কুঁ ৱােটাৰ ওপৰৰ কিপকলেটা �াপন কিৰেল ।

আইতােক তাক ব�ৱ্হাৰ কিৰ আচিৰত হ’ল । “ৱাহঃ- এইেটা বৰ আ�য�জনক !

এিতয়া পানী তুলােটা বৰ সহজ হ’ল ।”

চুবুৰীয়াসকেল আিদিতহঁেত বেনাৱা কিপকলেটা চাবৈল আিহল । েতওঁেলাকৰ

মাজেৰ েকােনাৱা এজেন েকৗতুক কিৰ ক’েল, “এিতয়া েদেখান মই এইেটা েমাৰ

গধুৰ চাউলৰ েমানা তুিলবৈল ব�ৱহাৰ কিৰব পােৰা।” সকেলােৱ অিদিত, আয�ন

আ𐂥 �াতীৰ বােব হাততািল িদেল আ𐂥 ঘৰা-ঘিৰ গ’লৈগ ।

মানুহেবাৰ েযাৱাৰ পাছত আয�েন ক’েল, “আিজ আিম ব𐂧ত িশিকেলঁা। েযিতয়া

আিম দজ�াখুেলা, পানী েতােলা বা �ু ল েবগ উঠাও, েতিতয়া আিম শি� বা বল

�েয়াগ কেৰা িকয়েনা মাধ�াকষ�েণ সদােয় ব�েবাৰ তলৈল টািন থােক ।”

‘গিতেক কিপকলৰ দেৰ সৰল য�ই আমাক কাম সহজ কৰাত সহায় কেৰ,

“অিদিতেয় লগেত ক’েল। তাই আেকৗ ক’েল- ‘আইতাক সহায় কিৰবৈল আিম

যিদ আিজ িকবা উ�াৱন কিৰব পািৰেছা, আিম ভিৱষ�েতও আ𐂥 ব𐂧 িকবা িকিব

কিৰব পািৰম ।”

“𐃧েকই ৈকছা, ” �াতীেয় ক’েল । “সৃ�শীলতা আ𐂥 দলব� কামৰ �াৰা, তুিম

িযেকােনা সমস�া সমাধান কিৰব পাৰা ।”

আয�নৰ চকু হাল িজিলিক উ𐃧ল । “হয়- হয়েতা আিম েঘঁ𐂧ৰ ব�া কিঢ়য়াব পৰাৈক

িকবা এটা সািজব পািৰম বা আনিক পাকঘৰত মাকক সহায় কিৰব পািৰম ।”

আয�নৰ কথা 𐂦িন �াতীেয় হঁািহেল । “আমাৰ চািৰওফােল উে𐀱ালক, চকা আিদ

ইমানেবাৰ সহজলভ� েমিচন আেছ েয তুিম ই�া কিৰেল ব𐂧ত িকবা িকিব কিৰব

পাৰা ।”

�াতীৰ কথা 𐂦িন অিদিত আ𐂥 আয�েন ইজেন িসজনৰ ফােল চােল । “ব’লা, চাওঁ

আহা- আিম আ𐂥 িক িক উ�াৱন কিৰব পােৰা ।” এই বুিল দুেয়া বােয়ক-ভােয়ক

িনজৰ পৰৱত� ডাঙৰ সেপান েদিখ ঘৰৈল েদৗিৰ গ’ল ।

েসাণাপুৰ নামৰ ব�� গাওঁ এখনত অিদিত নামৰ এগৰাকী বুি�মান েছাৱালী আ𐂥

তাইৰ স𐂥 ভােয়ক আয�েন বাস কিৰিছল । দুপৰীয়া এিদন �খৰ ৰ’দত িসহঁতৰ

আইতােক ঘৰৰ ওচৰৰ গভীৰ কুঁ ৱা এটাৰ পৰা গধুৰ বাি� এটাৰ সহায়ত পানী

উঠাবৈল সং�াম কিৰ থকা েদিখেল ।

“আইতা, বাি�েটা ওপৰৈল টািন অনােটা িকয় ইমান ক𐃧ন?” আয�েন িচি�ত ৈহ

সুিধেল ।

আইতােক ভূৰেকঁ াচাই হঁািহ মািৰ তাক ক’েল, “কাৰণ বাি�েটা ব𐂧ত গধুৰ, গিতেক

তাক তুিলবৈল যেথ� পিৰ�ম কিৰব লােগ ।”

েসইিদনা সি�য়া দুেয়া বােয়ক- ভােয়েক আমগছৰ বািগচাত বিহ আইতাকৰ কামেটা

েকেনৈক সহজ কিৰব পািৰ তাৰ িবষেয় িচ�া কিৰেল । িকছু সময়ৰ পাছত আয�েন

িনজৰ মূৰেটা খুজুৱাই খুজুৱাই ক’েল, “এডাল ৰছীৰ ঠাইত যিদ আিম দুডাল ৰছী

বাি� িদওঁ বাি�েটা টািনবৈল সহজ হ’ব ।”

অিদিতেয় এক মুহূত� ৰ বােব িকবা এটা িচ�া কিৰ ক’েল, “এেন কিৰব পািৰ- িক� ই

�কৃ তেত কামেটা সহজ নকিৰব। আিম আন িকবা উপায় ভািবব লািগব ।”

𐃧ক েসই মুহূত� ত আয�নৰ চকু উ�িল উ𐃧ল । িস ক’েল, “যিদ আিম চকাৰ দেৰ

িকবা ঘূৰণীয়া ব�ৱহাৰ কেৰঁা, েতিতয়া িক হ’ব? চকা আেছ বােবই েমাৰ পুতলা

গাড়ীখন মই সহেজ চলাব পােৰঁা ।”

অিদতীেয় মূৰ দুিপয়াই ক’েল, “𐃧েকই ৈকছা- িক� আিম �াতী বাইেদউক কথােটা

েসেয়েহ িকবা আিম ওপৰৈল উঠাওেত আমাৰ

ক� হয়”- �াতীেয় ক’েল। �াতীৰ কথা 𐂦িন

অিদিতেয় লেগ-লেগ উৎসােহেৰ ওচৰৰ

আম গছৰ ফােল আঙুিলয়াই 𐂦িধেল, “তাৰ

মােন-েযিতয়া আম সেৰ তাক মাধ�াকষ�েণ

তলৈল টািন আেন। হয় েন?”

𐂦িধ ল’েল ভাল-িকয়েনা খুৰাৰ কম�শালাত �াতী বাইেদউৰ কাম কৰাৰ অিভ�তা

আেছ ।”

িবিভ� ধৰণৰ সঁজুিল, ৰছী আ𐂥 কাঠৰ ত�ােৰ িসঁচৰিত ৈহ থকা খুৰাকৰ

কম�শালাৈল দুেয়া লেগ লেগ েদৗিৰ গ’ল ।

�াতীক েদিখ অিদিতেয় �� কিৰেল, “�াতী বাইেদউ, আইতাৰ কাম সহজ কিৰবৈল

আপুিন আমাক িকবা এটা ৈতয়াৰ কৰাত সহায় কিৰব পািৰবেন? আচলেত আইতাই

কুঁ ৱাৰ পৰা বাি�ত পানী তুিলবৈল যেথ� পিৰ�ম কিৰব লােগ ।”

“িক� কুঁ ৱাৰ পৰা বাি�ত পানী তুিলবৈল িকয় ইমান পিৰ�ম কিৰব লােগ?” আয�েন

েকৗতূহলজনকভােৱ সুিধেল ।

�াতীেয় আয�নৰ কথা 𐂦িন হঁািহ এটা মািৰ তাক বুজাব ধিৰেল । ক’েল, “কাৰণ

আইতাই বলপূব�ক ভােব কুঁ ৱাৰ পৰা বাি�ত পানী তুিলেছ । েযিতয়া েকােনাৱাই

বাি�েটা ওপৰৈল টােন, েতিতয়া মাধ�াকষ�েণ ইয়াক তলৈল টােন, যাৰ বােব

বাি�েটা ওপৰৈল উঠােটা ক𐃧ন হয় ।”

“িক ব�েয় তলৈল টািন আেন বুিল ক’লা?,” আয�েন সুিধেল ।

“ইয়াক মাধ�াকষ�ণ বুিল েকাৱা হয়। মাধ�াকষ�েণ সকেলােবাৰ তলৈল টািন আেন ।

“𐃧েকই ৈকছা”- �াতীেয় ক’েল । ‘মাধ�াকষ�ণৰ বােব বাি�েটা ইমান গধুৰ ৈহেছ।

িক� এটা উপায় আেছ, যাৰ সহায়ত সহেজ বাি�েৰ কুঁ ৱাৰ পৰা পানী তুিলব পািৰ

।”

েকেনৈক- আয�েন লেগ লেগ সুিধেল ।

“আিম কিপকল যাক ঘূঘূ�ৰী য� বুিলও েকাৱা হয়, তাক ব�ৱহাৰ কিৰব পােৰঁা,”

�াতীেয় ক’েল ।

“কিপকল-েসইেটা িক?”আয�নৰ �� ।

�াতীেয় ক’েল, “কিপকেল গধুৰ ব� েবাৰ উেঠাৱা সহজ কেৰ । ই এটা খঁাজ থকা

চকা। খঁাজেটাত ৰছী এডাল পকাই লােহ লােহ ৰছীডাল তলৈল তািনেল সহেজ পানী

ওপৰৈল আিহব ।”

‘িক�, েকেনৈক?” অিদিত িব�া� হ’ল ।

�াতীেয় হঁািহ মািৰ ক’েল, ‘এইেটা এটা ভাল ��

। ক�না কৰােচান তুিম আইতাৰ ঠাইত কুঁ ৱাৰ

পৰা পানী তুিল আছা বুিল । পানী তুেলােত ক�

ৈহেছেন?”

হ্য় বুিল দুেয়া মূৰ দুিপয়ােল ।

“মাধ�াকষ�েণ বাি�েটা তলৈল টািনেছ কাৰেণ

েতামােলাকৰ ক� ৈহেছ । এই ক� লাঘব

কিৰবৈল েতামােলােক এক উধ�মুখী শি�

�েয়াগ কিৰব লািগব িয মাধ�াকষ�ণৰ শি�ৈক

েবিছ শি�শালী হ’ব লািগব । গিতেক েয়িতয়া

েকােনাবাই কিপকল ব�ৱহাৰ কিৰ কুঁ ৱাৰ পৰা পানী তুেল েতিতয়া আচলেত

ৰছীডাল ওপৰৈল টািন িনয়াৰ সলিন, ৰছীডাল তলৈল টািন্েহ আেন ।” �াতীেয়

দুেয়ােক বুজাই ক’েল ।

অিদিতক েকৗতূহলভােব সুিধেল,“গিতেক, কিপকল িদশ সলিন কিৰ ইয়াক সহজ

কিৰ েতােল?”

“𐃧েকই’, �াতীেয় ক’েল। ‘বাি�েটা ওপৰৈল টািন িনয়াৰ সলিন, তুিম কিপকলৰ

সহায়ত আচলেত ৰছীডাল তলৈলেহ টানা । গিতেক কিপকেল বাি�েটা পাতল

নকেৰ বৰং েযিতয়া তুিম কিপকল ব�ৱহাৰ কিৰ বাি�েটা ৰছীৰ সহায়ত টানা

েতিতয়া তুিম েতামাৰ শৰীৰৰ ওজন ভালদেৰ ব�ৱহাৰ কিৰব পাৰা। এেন কিৰেল

কামেটা সহজ েযন অনুভব হয় ।”

“আিম এটা কিপকল বনাব পােৰঁা েনিক?” অিদিতেয় উৎসােহেৰ সুিধেল।

“িন�য়-িক� কিপকল বনাবৈল আমাক িকছু সাম�ী লািগব,”�াতীেয় ক’েল। তাৰ

পাছত েতওঁেলােক পুৰিণ চাইেকলৰ চকা এটা, এডাল মজবুত ৰছী আ𐂥 এটা কাঠৰ

ে�ম েযাগাৰ কিৰেল ।

কিপকল বনাবৈল �থেম িসহঁেত চাইেকলৰ চকােটা ধাতুৰ ৰড এটাত লগাই কাঠৰ

ে�মত লগাই িদেল । তাৰ িপছত, ৰছীডাল চকােটাৰ খঁাজৰ মােজেৰ পাৰ কৰাই

�াতীেয় ৰছীৰ এটা মুৰ খালী বাি�ত বাি� িদ ক’েল,“আহা- আিম ইয়াক পৰী�া

কেৰঁা ।”

িক� েযিতয়াই আয�েন ৰছীডাল তাৰফােল টািনব ওলাল েতিতয়াই কেৰাৱাৰ পৰা

ছাগলী এটা কম�শালাত েসামাই আিহ ৰছীডালৰ আনেটা মুৰ কামুিৰ িনজৰ ফােল

টািনেল । ৰছীডাল ছাগলীেটােৱ িনজৰ ফােল টনাত বাি�েটা েজাৰেৰ শ� কিৰ

উেঠ- তােক 𐂦িন সকেলােৱ িখল-িখলাই হঁািহেল ।

‘ছাগলীেটাও চাৈগ আমাক সহায় কিৰব িবচােৰ,”আয�েন িখল-িখলাই হঁািহ ক’েল ।

ছাগলীেটা েযাৱাৰ পাছত অিদিতেয় ৰছীডাল টািন আছিৰত হ’ল কাৰণ বাি�েটা

মসৃণভােৱ ওপৰৈল উ𐃧 আিহল ।

“এইেটা সঁচাৈক আচিৰত ।” অিদিতেয় উৎসােহেৰ ক’েল। “বাি�েটা ইমান পাতল

েযন লািগেছ ।”

“এয়াই কিপকলৰ শি�,” �াতীেয় ব�াখ�া কিৰেল।“বাি�েটা উেঠাৱাৰ বােব েতামাক

েবিছ বল �েয়াগ কৰাৰ �েয়াজন নাই, িকয়েনা তুিম মাধ�াকষ�ণৰ িদশত বল �েয়াগ

কিৰছা, ইয়াৰ িব𐂥ে� নহয় ।”

িপছিদনা ৰািতপুৱা, েতওঁেলােক কুঁ ৱােটাৰ ওপৰৰ কিপকলেটা �াপন কিৰেল ।

আইতােক তাক ব�ৱ্হাৰ কিৰ আচিৰত হ’ল । “ৱাহঃ- এইেটা বৰ আ�য�জনক !

এিতয়া পানী তুলােটা বৰ সহজ হ’ল ।”

চুবুৰীয়াসকেল আিদিতহঁেত বেনাৱা কিপকলেটা চাবৈল আিহল । েতওঁেলাকৰ

মাজেৰ েকােনাৱা এজেন েকৗতুক কিৰ ক’েল, “এিতয়া েদেখান মই এইেটা েমাৰ

গধুৰ চাউলৰ েমানা তুিলবৈল ব�ৱহাৰ কিৰব পােৰা।” সকেলােৱ অিদিত, আয�ন

আ𐂥 �াতীৰ বােব হাততািল িদেল আ𐂥 ঘৰা-ঘিৰ গ’লৈগ ।

মানুহেবাৰ েযাৱাৰ পাছত আয�েন ক’েল, “আিজ আিম ব𐂧ত িশিকেলঁা। েযিতয়া

আিম দজ�াখুেলা, পানী েতােলা বা �ু ল েবগ উঠাও, েতিতয়া আিম শি� বা বল

�েয়াগ কেৰা িকয়েনা মাধ�াকষ�েণ সদােয় ব�েবাৰ তলৈল টািন থােক ।”

‘গিতেক কিপকলৰ দেৰ সৰল য�ই আমাক কাম সহজ কৰাত সহায় কেৰ,

“অিদিতেয় লগেত ক’েল। তাই আেকৗ ক’েল- ‘আইতাক সহায় কিৰবৈল আিম

যিদ আিজ িকবা উ�াৱন কিৰব পািৰেছা, আিম ভিৱষ�েতও আ𐂥 ব𐂧 িকবা িকিব

কিৰব পািৰম ।”

“𐃧েকই ৈকছা, ” �াতীেয় ক’েল । “সৃ�শীলতা আ𐂥 দলব� কামৰ �াৰা, তুিম

িযেকােনা সমস�া সমাধান কিৰব পাৰা ।”

আয�নৰ চকু হাল িজিলিক উ𐃧ল । “হয়- হয়েতা আিম েঘঁ𐂧ৰ ব�া কিঢ়য়াব পৰাৈক

িকবা এটা সািজব পািৰম বা আনিক পাকঘৰত মাকক সহায় কিৰব পািৰম ।”

আয�নৰ কথা 𐂦িন �াতীেয় হঁািহেল । “আমাৰ চািৰওফােল উে𐀱ালক, চকা আিদ

ইমানেবাৰ সহজলভ� েমিচন আেছ েয তুিম ই�া কিৰেল ব𐂧ত িকবা িকিব কিৰব

পাৰা ।”

�াতীৰ কথা 𐂦িন অিদিত আ𐂥 আয�েন ইজেন িসজনৰ ফােল চােল । “ব’লা, চাওঁ

আহা- আিম আ𐂥 িক িক উ�াৱন কিৰব পােৰা ।” এই বুিল দুেয়া বােয়ক-ভােয়ক

িনজৰ পৰৱত� ডাঙৰ সেপান েদিখ ঘৰৈল েদৗিৰ গ’ল ।

েসাণাপুৰ নামৰ ব�� গাওঁ এখনত অিদিত নামৰ এগৰাকী বুি�মান েছাৱালী আ𐂥

তাইৰ স𐂥 ভােয়ক আয�েন বাস কিৰিছল । দুপৰীয়া এিদন �খৰ ৰ’দত িসহঁতৰ

আইতােক ঘৰৰ ওচৰৰ গভীৰ কুঁ ৱা এটাৰ পৰা গধুৰ বাি� এটাৰ সহায়ত পানী

উঠাবৈল সং�াম কিৰ থকা েদিখেল ।

“আইতা, বাি�েটা ওপৰৈল টািন অনােটা িকয় ইমান ক𐃧ন?” আয�েন িচি�ত ৈহ

সুিধেল ।

আইতােক ভূৰেকঁ াচাই হঁািহ মািৰ তাক ক’েল, “কাৰণ বাি�েটা ব𐂧ত গধুৰ, গিতেক

তাক তুিলবৈল যেথ� পিৰ�ম কিৰব লােগ ।”

েসইিদনা সি�য়া দুেয়া বােয়ক- ভােয়েক আমগছৰ বািগচাত বিহ আইতাকৰ কামেটা

েকেনৈক সহজ কিৰব পািৰ তাৰ িবষেয় িচ�া কিৰেল । িকছু সময়ৰ পাছত আয�েন

িনজৰ মূৰেটা খুজুৱাই খুজুৱাই ক’েল, “এডাল ৰছীৰ ঠাইত যিদ আিম দুডাল ৰছী

বাি� িদওঁ বাি�েটা টািনবৈল সহজ হ’ব ।”

অিদিতেয় এক মুহূত� ৰ বােব িকবা এটা িচ�া কিৰ ক’েল, “এেন কিৰব পািৰ- িক� ই

�কৃ তেত কামেটা সহজ নকিৰব। আিম আন িকবা উপায় ভািবব লািগব ।”

𐃧ক েসই মুহূত� ত আয�নৰ চকু উ�িল উ𐃧ল । িস ক’েল, “যিদ আিম চকাৰ দেৰ

িকবা ঘূৰণীয়া ব�ৱহাৰ কেৰঁা, েতিতয়া িক হ’ব? চকা আেছ বােবই েমাৰ পুতলা

গাড়ীখন মই সহেজ চলাব পােৰঁা ।”

অিদতীেয় মূৰ দুিপয়াই ক’েল, “𐃧েকই ৈকছা- িক� আিম �াতী বাইেদউক কথােটা

েসেয়েহ িকবা আিম ওপৰৈল উঠাওেত আমাৰ

ক� হয়”- �াতীেয় ক’েল। �াতীৰ কথা 𐂦িন

অিদিতেয় লেগ-লেগ উৎসােহেৰ ওচৰৰ

আম গছৰ ফােল আঙুিলয়াই 𐂦িধেল, “তাৰ

মােন-েযিতয়া আম সেৰ তাক মাধ�াকষ�েণ

তলৈল টািন আেন। হয় েন?”

𐂦িধ ল’েল ভাল-িকয়েনা খুৰাৰ কম�শালাত �াতী বাইেদউৰ কাম কৰাৰ অিভ�তা

আেছ ।”

িবিভ� ধৰণৰ সঁজুিল, ৰছী আ𐂥 কাঠৰ ত�ােৰ িসঁচৰিত ৈহ থকা খুৰাকৰ

কম�শালাৈল দুেয়া লেগ লেগ েদৗিৰ গ’ল ।

�াতীক েদিখ অিদিতেয় �� কিৰেল, “�াতী বাইেদউ, আইতাৰ কাম সহজ কিৰবৈল

আপুিন আমাক িকবা এটা ৈতয়াৰ কৰাত সহায় কিৰব পািৰবেন? আচলেত আইতাই

কুঁ ৱাৰ পৰা বাি�ত পানী তুিলবৈল যেথ� পিৰ�ম কিৰব লােগ ।”

“িক� কুঁ ৱাৰ পৰা বাি�ত পানী তুিলবৈল িকয় ইমান পিৰ�ম কিৰব লােগ?” আয�েন

েকৗতূহলজনকভােৱ সুিধেল ।

�াতীেয় আয�নৰ কথা 𐂦িন হঁািহ এটা মািৰ তাক বুজাব ধিৰেল । ক’েল, “কাৰণ

আইতাই বলপূব�ক ভােব কুঁ ৱাৰ পৰা বাি�ত পানী তুিলেছ । েযিতয়া েকােনাৱাই

বাি�েটা ওপৰৈল টােন, েতিতয়া মাধ�াকষ�েণ ইয়াক তলৈল টােন, যাৰ বােব

বাি�েটা ওপৰৈল উঠােটা ক𐃧ন হয় ।”

“িক ব�েয় তলৈল টািন আেন বুিল ক’লা?,” আয�েন সুিধেল ।

“ইয়াক মাধ�াকষ�ণ বুিল েকাৱা হয়। মাধ�াকষ�েণ সকেলােবাৰ তলৈল টািন আেন ।

“𐃧েকই ৈকছা”- �াতীেয় ক’েল । ‘মাধ�াকষ�ণৰ বােব বাি�েটা ইমান গধুৰ ৈহেছ।

িক� এটা উপায় আেছ, যাৰ সহায়ত সহেজ বাি�েৰ কুঁ ৱাৰ পৰা পানী তুিলব পািৰ

।”

েকেনৈক- আয�েন লেগ লেগ সুিধেল ।

“আিম কিপকল যাক ঘূঘূ�ৰী য� বুিলও েকাৱা হয়, তাক ব�ৱহাৰ কিৰব পােৰঁা,”

�াতীেয় ক’েল ।

“কিপকল-েসইেটা িক?”আয�নৰ �� ।

�াতীেয় ক’েল, “কিপকেল গধুৰ ব� েবাৰ উেঠাৱা সহজ কেৰ । ই এটা খঁাজ থকা

চকা। খঁাজেটাত ৰছী এডাল পকাই লােহ লােহ ৰছীডাল তলৈল তািনেল সহেজ পানী

ওপৰৈল আিহব ।”

‘িক�, েকেনৈক?” অিদিত িব�া� হ’ল ।

�াতীেয় হঁািহ মািৰ ক’েল, ‘এইেটা এটা ভাল ��

। ক�না কৰােচান তুিম আইতাৰ ঠাইত কুঁ ৱাৰ

পৰা পানী তুিল আছা বুিল । পানী তুেলােত ক�

ৈহেছেন?”

হ্য় বুিল দুেয়া মূৰ দুিপয়ােল ।

“মাধ�াকষ�েণ বাি�েটা তলৈল টািনেছ কাৰেণ

েতামােলাকৰ ক� ৈহেছ । এই ক� লাঘব

কিৰবৈল েতামােলােক এক উধ�মুখী শি�

�েয়াগ কিৰব লািগব িয মাধ�াকষ�ণৰ শি�ৈক

েবিছ শি�শালী হ’ব লািগব । গিতেক েয়িতয়া

কিপকল বনাবৈল আমাক িক িক লািগব? এটা কাঠৰ

কু �া, চাইেকলৰ চকা, ধাতুৰ ে�ট, ৰছী।

সঁাথৰঃ

েকােনাবাই কিপকল ব�ৱহাৰ কিৰ কুঁ ৱাৰ পৰা পানী তুেল েতিতয়া আচলেত

ৰছীডাল ওপৰৈল টািন িনয়াৰ সলিন, ৰছীডাল তলৈল টািন্েহ আেন ।” �াতীেয়

দুেয়ােক বুজাই ক’েল ।

অিদিতক েকৗতূহলভােব সুিধেল,“গিতেক, কিপকল িদশ সলিন কিৰ ইয়াক সহজ

কিৰ েতােল?”

“𐃧েকই’, �াতীেয় ক’েল। ‘বাি�েটা ওপৰৈল টািন িনয়াৰ সলিন, তুিম কিপকলৰ

সহায়ত আচলেত ৰছীডাল তলৈলেহ টানা । গিতেক কিপকেল বাি�েটা পাতল

নকেৰ বৰং েযিতয়া তুিম কিপকল ব�ৱহাৰ কিৰ বাি�েটা ৰছীৰ সহায়ত টানা

েতিতয়া তুিম েতামাৰ শৰীৰৰ ওজন ভালদেৰ ব�ৱহাৰ কিৰব পাৰা। এেন কিৰেল

কামেটা সহজ েযন অনুভব হয় ।”

“আিম এটা কিপকল বনাব পােৰঁা েনিক?” অিদিতেয় উৎসােহেৰ সুিধেল।

“িন�য়-িক� কিপকল বনাবৈল আমাক িকছু সাম�ী লািগব,”�াতীেয় ক’েল। তাৰ

পাছত েতওঁেলােক পুৰিণ চাইেকলৰ চকা এটা, এডাল মজবুত ৰছী আ𐂥 এটা কাঠৰ

ে�ম েযাগাৰ কিৰেল ।

কিপকল বনাবৈল �থেম িসহঁেত চাইেকলৰ চকােটা ধাতুৰ ৰড এটাত লগাই কাঠৰ

ে�মত লগাই িদেল । তাৰ িপছত, ৰছীডাল চকােটাৰ খঁাজৰ মােজেৰ পাৰ কৰাই

�াতীেয় ৰছীৰ এটা মুৰ খালী বাি�ত বাি� িদ ক’েল,“আহা- আিম ইয়াক পৰী�া

কেৰঁা ।”

িক� েযিতয়াই আয�েন ৰছীডাল তাৰফােল টািনব ওলাল েতিতয়াই কেৰাৱাৰ পৰা

ছাগলী এটা কম�শালাত েসামাই আিহ ৰছীডালৰ আনেটা মুৰ কামুিৰ িনজৰ ফােল

টািনেল । ৰছীডাল ছাগলীেটােৱ িনজৰ ফােল টনাত বাি�েটা েজাৰেৰ শ� কিৰ

উেঠ- তােক 𐂦িন সকেলােৱ িখল-িখলাই হঁািহেল ।

‘ছাগলীেটাও চাৈগ আমাক সহায় কিৰব িবচােৰ,”আয�েন িখল-িখলাই হঁািহ ক’েল ।

ছাগলীেটা েযাৱাৰ পাছত অিদিতেয় ৰছীডাল টািন আছিৰত হ’ল কাৰণ বাি�েটা

মসৃণভােৱ ওপৰৈল উ𐃧 আিহল ।

“এইেটা সঁচাৈক আচিৰত ।” অিদিতেয় উৎসােহেৰ ক’েল। “বাি�েটা ইমান পাতল

েযন লািগেছ ।”

“এয়াই কিপকলৰ শি�,” �াতীেয় ব�াখ�া কিৰেল।“বাি�েটা উেঠাৱাৰ বােব েতামাক

েবিছ বল �েয়াগ কৰাৰ �েয়াজন নাই, িকয়েনা তুিম মাধ�াকষ�ণৰ িদশত বল �েয়াগ

কিৰছা, ইয়াৰ িব𐂥ে� নহয় ।”

িপছিদনা ৰািতপুৱা, েতওঁেলােক কুঁ ৱােটাৰ ওপৰৰ কিপকলেটা �াপন কিৰেল ।

আইতােক তাক ব�ৱ্হাৰ কিৰ আচিৰত হ’ল । “ৱাহঃ- এইেটা বৰ আ�য�জনক !

এিতয়া পানী তুলােটা বৰ সহজ হ’ল ।”

চুবুৰীয়াসকেল আিদিতহঁেত বেনাৱা কিপকলেটা চাবৈল আিহল । েতওঁেলাকৰ

মাজেৰ েকােনাৱা এজেন েকৗতুক কিৰ ক’েল, “এিতয়া েদেখান মই এইেটা েমাৰ

গধুৰ চাউলৰ েমানা তুিলবৈল ব�ৱহাৰ কিৰব পােৰা।” সকেলােৱ অিদিত, আয�ন

আ𐂥 �াতীৰ বােব হাততািল িদেল আ𐂥 ঘৰা-ঘিৰ গ’লৈগ ।

মানুহেবাৰ েযাৱাৰ পাছত আয�েন ক’েল, “আিজ আিম ব𐂧ত িশিকেলঁা। েযিতয়া

আিম দজ�াখুেলা, পানী েতােলা বা �ু ল েবগ উঠাও, েতিতয়া আিম শি� বা বল

�েয়াগ কেৰা িকয়েনা মাধ�াকষ�েণ সদােয় ব�েবাৰ তলৈল টািন থােক ।”

‘গিতেক কিপকলৰ দেৰ সৰল য�ই আমাক কাম সহজ কৰাত সহায় কেৰ,

“অিদিতেয় লগেত ক’েল। তাই আেকৗ ক’েল- ‘আইতাক সহায় কিৰবৈল আিম

যিদ আিজ িকবা উ�াৱন কিৰব পািৰেছা, আিম ভিৱষ�েতও আ𐂥 ব𐂧 িকবা িকিব

কিৰব পািৰম ।”

“𐃧েকই ৈকছা, ” �াতীেয় ক’েল । “সৃ�শীলতা আ𐂥 দলব� কামৰ �াৰা, তুিম

িযেকােনা সমস�া সমাধান কিৰব পাৰা ।”

আয�নৰ চকু হাল িজিলিক উ𐃧ল । “হয়- হয়েতা আিম েঘঁ𐂧ৰ ব�া কিঢ়য়াব পৰাৈক

িকবা এটা সািজব পািৰম বা আনিক পাকঘৰত মাকক সহায় কিৰব পািৰম ।”

আয�নৰ কথা 𐂦িন �াতীেয় হঁািহেল । “আমাৰ চািৰওফােল উে𐀱ালক, চকা আিদ

ইমানেবাৰ সহজলভ� েমিচন আেছ েয তুিম ই�া কিৰেল ব𐂧ত িকবা িকিব কিৰব

পাৰা ।”

�াতীৰ কথা 𐂦িন অিদিত আ𐂥 আয�েন ইজেন িসজনৰ ফােল চােল । “ব’লা, চাওঁ

আহা- আিম আ𐂥 িক িক উ�াৱন কিৰব পােৰা ।” এই বুিল দুেয়া বােয়ক-ভােয়ক

িনজৰ পৰৱত� ডাঙৰ সেপান েদিখ ঘৰৈল েদৗিৰ গ’ল ।