Marathi
रह�यमय फु गा
�वशाल आ�ण भीम हे दोन �म� �यां�या �जवलग �म� सागरसाठ� एका
सर�ाइझ पाट�ची योजना आखतात—पण �मता आ�ण �हॉ�ूमचा धडा
वाटेत येतो! ते जे�हा फु गे फु गवतात, एक यो�य के क �नवडतात आ�ण
हसतात ते�हा �यांना कळते क� �व�ान आ�ण मै�ीम�ये गो�ी �कती सामावू
शकतात. आ�य�, �शकणं आ�ण कायमची मै�ी यांची मजेदार गो�!
भारतीय �ौ�ोिगक� सं�थान जोधपुर
Indian Institute of Technology Jodhpur
�न�म�ती आ�ण �काशन
भारतीय �ौ�ोिगक� सं�थान जोधपुर
‘खेल खेल मे �व�ान’ �टोर�बु�स �सर�ज मजेदार आ�ण रोमांचक कथां�ारे
�व�ान, तं��ान, अ�भयां��क� आ�ण ग�णत (STEM) संक�पना �जवंत
करते. ��येक गो� अशा प�तीने तयार के ली आहे क� ती मुलांम�ये �ज�ासा
�नमा�ण करते, �च�क�सक �वचारांना �ो�साहन देते आ�ण �यांना STEM
संक�पना आप�ा रोज�या आयु�यात कशा वापर�ा जातात हे शोधायला
मदत करते.
रह�यमय फु गा
खेल खेल म� �व�ान
Dr Tonisha Guin
�वशाल, भीम आ�ण सागर हे चांगले �म� होते. एके �दवशी,
सागरचा वाढ�दवस फ�त दोन �दवसांवर येऊन ठे पलेला
असताना, �वशाल�या डो�यात �या�यासाठ� सर�ाइझ बथ�डे
पाट�ची एक छान क�पना आली.
तो खूप उ�सा�हत झाला आ�ण �याने �वचार के ला, “चला,
सागरसाठ� सर�ाइझ बथ�डे पाट� क�या! मी भीमलाही
बोलावीन. सागर �याला पा�न खूप आनंदी होईल.”
मोठा डबा आ�ण सागरसाठ� �या�या नावाचा एक खास मग भेट
�हणून घेतला.
"ते �नघणार इत�यात, �वशालने एक मोठा �ास घेतला आ�ण
ओरडला, “अरे नाही! आपण तर के क �वसरलो!' भीम हसला
आ�ण �हणाला, 'काळजी क� नकोस. इथेच जवळ एक नवीन
के क शॉप उघडलं आहे."
ते के क शॉप कडे चालत जात असताना, �वशालने भीमला
�वचारलं, “आपण के क �कती मोठा �यायचा?'"
भीमने �णभर �वचार के ला आ�ण �हणाला, “आप�ा
�तघांसाठ� १ �कलोचा के क पुरेल.”
�वशालने �या�या आईचा फोन घेतला आ�ण भीमला फोन क�न
सागरसाठ� सर�ाइझ बथ�डे पाट�ची क�पना सां�गतली. मदतीला
नेहमी तयार असलेला भीम लगेचच �हणाला, “हे तर खूप छान
आहे! चला, आपण तयार� सु� क�या!”
�स�या �दवशी, भीम आ�ण �वशाल भीम�या आईसोबत
बाजारात गेले. �तथे �यांनी सजावटीसाठ� फु गे, कु क�जचा एक
रह�यमय फु गा
�वशाल, भीम आ�ण सागर हे चांगले �म� होते. एके �दवशी,
सागरचा वाढ�दवस फ�त दोन �दवसांवर येऊन ठे पलेला
असताना, �वशाल�या डो�यात �या�यासाठ� सर�ाइझ बथ�डे
पाट�ची एक छान क�पना आली.
तो खूप उ�सा�हत झाला आ�ण �याने �वचार के ला, “चला,
सागरसाठ� सर�ाइझ बथ�डे पाट� क�या! मी भीमलाही
बोलावीन. सागर �याला पा�न खूप आनंदी होईल.”
मोठा डबा आ�ण सागरसाठ� �या�या नावाचा एक खास मग भेट
�हणून घेतला.
"ते �नघणार इत�यात, �वशालने एक मोठा �ास घेतला आ�ण
ओरडला, “अरे नाही! आपण तर के क �वसरलो!' भीम हसला
आ�ण �हणाला, 'काळजी क� नकोस. इथेच जवळ एक नवीन
के क शॉप उघडलं आहे."
ते के क शॉप कडे चालत जात असताना, �वशालने भीमला
�वचारलं, “आपण के क �कती मोठा �यायचा?'"
भीमने �णभर �वचार के ला आ�ण �हणाला, “आप�ा
�तघांसाठ� १ �कलोचा के क पुरेल.”
�वशालने �या�या आईचा फोन घेतला आ�ण भीमला फोन क�न
सागरसाठ� सर�ाइझ बथ�डे पाट�ची क�पना सां�गतली. मदतीला
नेहमी तयार असलेला भीम लगेचच �हणाला, “हे तर खूप छान
आहे! चला, आपण तयार� सु� क�या!”
�स�या �दवशी, भीम आ�ण �वशाल भीम�या आईसोबत
बाजारात गेले. �तथे �यांनी सजावटीसाठ� फु गे, कु क�जचा एक
रह�यमय फु गा
�वशालचे डोळे �व�फारले. तो �हणाला, "आ�ण जर १ �कलोचा
के क असेल, तर आप�ाला ��येकाला �कती तुकडे
�मळतील?"
भीम हसला आ�ण �हणाला, "आपण के क कसा कापतो यावर
ते अवलंबून आहे. पण एक सोपा माग� आहे. प�हले तो दोन
भागांम�ये कापा, मग ��येक भागाचे दोन तुकडे करा, आ�ण
शेवटी �या ��येक तुक�ाचे तीन भाग करा. �हणजे आप�ाला
बरोबर १२ तुकडे �मळतील!"
�वशाल खूप रोमां�चत झाला. "अगदी उ�म! चला �तथे जाऊन
ऑड�र क�या!" �यांनी सागरचे नाव �ल�हलेला चॉकलेट के क
ऑड�र के ला.
सर�ाइझ बथ�डे पाट�चा �दवस आला. �वशाल रंगीबेरंगी फु �यांनी
खोली सजव�यात ��त होता, तर भीम �या�या आईसोबत
�कानातून के क आणायला गेला. �वशालने एक फु गा उचलला
आ�ण �यात हवा भ� लागला. तेव�ात, सागर आत आला.
�वशाल एकदम �त�ध झाला आ�ण डेकोरेशन लपव�याचा
�य�न क� लागला.
"सर�ाइझ…! अरे नाही नाही, थांब अजून नाही! ... हाय,
सागर!" �वशाल घाब�न थांबला.
काय� (टा�क)
तु�ही या के कचे बारा समान तुकडे क� शकता का?
सागरने �या�या भुवया उं चाव�ा आ�ण �हणाला "तू हे काय
करतोयेस �वशाल?"
�वशाल पटकन सांभाळत �हणाला "अरे, मी फ�त हे तपासत
आहे �क हे फु गे �कती मोठे होऊ शकतात!"
सागर उ�साहात �हणाला, "अरे �कती म�त! चल आपण एक�
क�न बघू!"
�वशालने फु �यात हवा फुं कायला सु�वात के ली, आ�ण सागरने
�याला वेळ�च थांबवले. "हे बघ, हा बलून मोठा होत चालला
आहे."
�वशालचे डोळे �व�फारले. तो �हणाला, "आ�ण जर १ �कलोचा
के क असेल, तर आप�ाला ��येकाला �कती तुकडे
�मळतील?"
भीम हसला आ�ण �हणाला, "आपण के क कसा कापतो यावर
ते अवलंबून आहे. पण एक सोपा माग� आहे. प�हले तो दोन
भागांम�ये कापा, मग ��येक भागाचे दोन तुकडे करा, आ�ण
शेवटी �या ��येक तुक�ाचे तीन भाग करा. �हणजे आप�ाला
बरोबर १२ तुकडे �मळतील!"
�वशाल खूप रोमां�चत झाला. "अगदी उ�म! चला �तथे जाऊन
ऑड�र क�या!" �यांनी सागरचे नाव �ल�हलेला चॉकलेट के क
ऑड�र के ला.
सर�ाइझ बथ�डे पाट�चा �दवस आला. �वशाल रंगीबेरंगी फु �यांनी
खोली सजव�यात ��त होता, तर भीम �या�या आईसोबत
�कानातून के क आणायला गेला. �वशालने एक फु गा उचलला
आ�ण �यात हवा भ� लागला. तेव�ात, सागर आत आला.
�वशाल एकदम �त�ध झाला आ�ण डेकोरेशन लपव�याचा
�य�न क� लागला.
"सर�ाइझ…! अरे नाही नाही, थांब अजून नाही! ... हाय,
सागर!" �वशाल घाब�न थांबला.
काय� (टा�क)
तु�ही या के कचे बारा समान तुकडे क� शकता का?
सागरने �या�या भुवया उं चाव�ा आ�ण �हणाला "तू हे काय
करतोयेस �वशाल?"
�वशाल पटकन सांभाळत �हणाला "अरे, मी फ�त हे तपासत
आहे �क हे फु गे �कती मोठे होऊ शकतात!"
सागर उ�साहात �हणाला, "अरे �कती म�त! चल आपण एक�
क�न बघू!"
�वशालने फु �यात हवा फुं कायला सु�वात के ली, आ�ण सागरने
�याला वेळ�च थांबवले. "हे बघ, हा बलून मोठा होत चालला
आहे."
�वशालने मान हलवली. "हो! आपण जसजशी जा�त हवा
फुं कतोय, तसतसा हा बलून जा�त जागा घेत आहे!"
�वशाल हवा भरत रा�हला, आ�ण अचानक POP! असा आवाज
झाला. फु गा जोरात फु टला आ�ण �वशालने मागे उड� मारली.
सागर हसला. "बघ, जे�हा तु�ही ‘�मता’ ओलांडता, ते�हा
असंच घडतं!"
मला सांगा, तु�ही दोघे काय करत होतात?"
�वशाल उ�साहाने �हणाला, “सागर आ�ण मी फु गा फु गवत होतो
आ�ण फु ट�यापूव� तो �कती मोठा होऊ शकतो याची चाचणी
घेत होतो!” भीमचे डोळे मोठे झाले.
�यांनी वेगवेग�या आकाराचे फु गे वाप�न पा�हले. फु ट�यापूव�
काही फु गे मोठे झाले, तर काही आकाराने लहान रा�हले!
भीम �हणाला, "हे फु गे मला आप�ा शाळे �या पा�या�या
टा�यांवर�ल �क�पाची (�ोजे�टची) आठवण क�न देतात.
पा�याची टाक� जसं पाणी साठवून ठे वते, तसं फु गा हवा ध�न
ठे वतो!"
सागर हसला आ�ण �हणाला, "अगदी बरोबर! फु गा फु ट�यापूव�
तो फ�त काही �माणातच हवा ध� शकतो, जसं एखा�ा टाक�त
पाणी भ�न वा� लाग�यापूव� तेवढेच पाणी ध� शकते."
�वशालचे डोळे चमकले. "अरे! यालाच आपण �मता �क�वा
आकारमान �हणतो - एखादी व�तू जा�तीत जा�त �कती मा�ा
मावू शकते."
सागर पुढे �हणाला, "बरोबर! आ�ण स�या फु �यात हवेचे �माण
�क�वा टाक�तील पा�याचे �माण तेच घनफळ (�हॉ�ूम) आहे -
�हणजेच �या व�तूने �ापलेली जागा."
�वशालने मान हलवली आ�ण �हणाला, "�मता �हणजे ती
सामावून घेऊ शकणार� एकू ण मा�ा आ�ण घनफळ �हणजे
आपण आतापय�त आत �कती मा�ा ठे वली आहे!"
भीमने के ककडे पा�हले आ�ण �हणाला, "आ�ण के क �जतका
मोठा, �ततका जा�त घनफळ (�हॉ�ूम) - कारण तो जा�त
तेव�ात, भीम के क घेऊन आत येतो. "इथे एवढा आवाज काय
आहे? सागर, तू इथे असायला नको होतास! हे तु�यासाठ�
सर�ाइझ होतं!"
सागर हसला, "मी आत आलो आ�ण �वशालला फु गे फु गवतांना
पा�हलं. सर�ाइझची काळजी क� नका, चला �दवस ए�जॉय
क�या."
भीमने के क खाली ठे वला आ�ण �हणाला, "होय! पण आधी
�वशालने मान हलवली. "हो! आपण जसजशी जा�त हवा
फुं कतोय, तसतसा हा बलून जा�त जागा घेत आहे!"
�वशाल हवा भरत रा�हला, आ�ण अचानक POP! असा आवाज
झाला. फु गा जोरात फु टला आ�ण �वशालने मागे उड� मारली.
सागर हसला. "बघ, जे�हा तु�ही ‘�मता’ ओलांडता, ते�हा
असंच घडतं!"
मला सांगा, तु�ही दोघे काय करत होतात?"
�वशाल उ�साहाने �हणाला, “सागर आ�ण मी फु गा फु गवत होतो
आ�ण फु ट�यापूव� तो �कती मोठा होऊ शकतो याची चाचणी
घेत होतो!” भीमचे डोळे मोठे झाले.
�यांनी वेगवेग�या आकाराचे फु गे वाप�न पा�हले. फु ट�यापूव�
काही फु गे मोठे झाले, तर काही आकाराने लहान रा�हले!
भीम �हणाला, "हे फु गे मला आप�ा शाळे �या पा�या�या
टा�यांवर�ल �क�पाची (�ोजे�टची) आठवण क�न देतात.
पा�याची टाक� जसं पाणी साठवून ठे वते, तसं फु गा हवा ध�न
ठे वतो!"
सागर हसला आ�ण �हणाला, "अगदी बरोबर! फु गा फु ट�यापूव�
तो फ�त काही �माणातच हवा ध� शकतो, जसं एखा�ा टाक�त
पाणी भ�न वा� लाग�यापूव� तेवढेच पाणी ध� शकते."
�वशालचे डोळे चमकले. "अरे! यालाच आपण �मता �क�वा
आकारमान �हणतो - एखादी व�तू जा�तीत जा�त �कती मा�ा
मावू शकते."
सागर पुढे �हणाला, "बरोबर! आ�ण स�या फु �यात हवेचे �माण
�क�वा टाक�तील पा�याचे �माण तेच घनफळ (�हॉ�ूम) आहे -
�हणजेच �या व�तूने �ापलेली जागा."
�वशालने मान हलवली आ�ण �हणाला, "�मता �हणजे ती
सामावून घेऊ शकणार� एकू ण मा�ा आ�ण घनफळ �हणजे
आपण आतापय�त आत �कती मा�ा ठे वली आहे!"
भीमने के ककडे पा�हले आ�ण �हणाला, "आ�ण के क �जतका
मोठा, �ततका जा�त घनफळ (�हॉ�ूम) - कारण तो जा�त
तेव�ात, भीम के क घेऊन आत येतो. "इथे एवढा आवाज काय
आहे? सागर, तू इथे असायला नको होतास! हे तु�यासाठ�
सर�ाइझ होतं!"
सागर हसला, "मी आत आलो आ�ण �वशालला फु गे फु गवतांना
पा�हलं. सर�ाइझची काळजी क� नका, चला �दवस ए�जॉय
क�या."
भीमने के क खाली ठे वला आ�ण �हणाला, "होय! पण आधी
जागा �ापतो! मोठे कं टेनर जा�त मा�ा साठवू शकतात, पण ते
जा�त भ� नयेत, याची काळजी आपण घेतली पा�हजे!"
�तघेही �म� एक� हसले, �यांना �यां�या छो�ाशा साहसाचा
�कती आनंद झाला, हे जाणवले. �यांनी लगेच खोली सजवली,
बॉ�समधून के क काढला आ�ण सगळ�कडे फु गे लावले.
के क काप�याची वेळ झाली. सागरने काळजीपूव�क के क कापला
आ�ण लवकरच ते सव�जण के कचा आनंद घेऊ लागले.
�वशाल�या चेह�यावर अचानक एक खोडकर भाव आला. "अरे
सागर, मला खा�ी आहे क� मी माझा फु गा तु�यापे�ा मोठा
उडवू शकतो!"
सागर हसला. "हा हा! तू पु�हा चालू झालास! पण ल�ात ठे व,
ते पूण�पणे �कती हवा धारण क� शकते, �यावर अवलंबून
आहे!"
भीम सु�ा �हणाला, “मीही सामील होईन.”
ते पु�हा फु गे फ़ु गवू लागले आ�ण �याचा आनंद घेऊ लागले.
�वशालचा फु गा अ�धका�धक गोलाकार होत गेला - जोपय�त तो
‘POP!’ असा आवाज झाला आ�ण सगळे हसायला लागले.
सागरने �याचा फु गा वर धरला, अजूनही तो पूण�पणे फु गलेला
होता. "मी ही फे र� �ज�क�ासारखा �दसतोय!" परंतु भरपूर
के क खा��ानंतर, भीम फु �यात हवा भर�यासाठ� धडपडत
होता.
�वशाल हसला. "ठ�क आहे, तू यावेळ� �ज�कलास, सागर!"
जागा �ापतो! मोठे कं टेनर जा�त मा�ा साठवू शकतात, पण ते
जा�त भ� नयेत, याची काळजी आपण घेतली पा�हजे!"
�तघेही �म� एक� हसले, �यांना �यां�या छो�ाशा साहसाचा
�कती आनंद झाला, हे जाणवले. �यांनी लगेच खोली सजवली,
बॉ�समधून के क काढला आ�ण सगळ�कडे फु गे लावले.
के क काप�याची वेळ झाली. सागरने काळजीपूव�क के क कापला
आ�ण लवकरच ते सव�जण के कचा आनंद घेऊ लागले.
�वशाल�या चेह�यावर अचानक एक खोडकर भाव आला. "अरे
सागर, मला खा�ी आहे क� मी माझा फु गा तु�यापे�ा मोठा
उडवू शकतो!"
सागर हसला. "हा हा! तू पु�हा चालू झालास! पण ल�ात ठे व,
ते पूण�पणे �कती हवा धारण क� शकते, �यावर अवलंबून
आहे!"
भीम सु�ा �हणाला, “मीही सामील होईन.”
ते पु�हा फु गे फ़ु गवू लागले आ�ण �याचा आनंद घेऊ लागले.
�वशालचा फु गा अ�धका�धक गोलाकार होत गेला - जोपय�त तो
‘POP!’ असा आवाज झाला आ�ण सगळे हसायला लागले.
सागरने �याचा फु गा वर धरला, अजूनही तो पूण�पणे फु गलेला
होता. "मी ही फे र� �ज�क�ासारखा �दसतोय!" परंतु भरपूर
के क खा��ानंतर, भीम फु �यात हवा भर�यासाठ� धडपडत
होता.
�वशाल हसला. "ठ�क आहे, तू यावेळ� �ज�कलास, सागर!"